Nhưng lần này, rõ ràng không có bóng dáng anh hùng ca phố Xanh Đờ
Ni nào. Tôi cũng không hy vọng nhiều ở Maison de Victor Hugo.
Lúc 5 giờ chiều, từ cửa sổ tầng ba căn nhà Victor Hugo nhìn ra, Place
des Vosges – cái công viên nhỏ hình chữ nhật có nhiều hàng cây dẻ xanh lá
và những ghế băng dài – không một bóng người. Mưa đã ngớt nhưng mặt
trời vẫn khuất sau mây và mặt đất trong công viên có những vũng nước nhỏ
như những chiếc gương xám. Căn phòng tôi đang ngồi này có sàn gỗ, với
những tấm rèm màu đỏ sẫm và thảm tường treo quanh phòng. Một cái
gương, một bức tượng bán thân của Hugo và sáu bức tranh lớn trên tường
trong đó có một bức vẽ Hugo và con trai mà tôi quen thuộc. Giữa phòng có
hai tủ kính lớn báy bản tin đầu tiên của các tập thơ và kịch của Hugo: Lá
thu, Ánh sáng và những cái bóng, Chàng hề của nhà vua. Có cả hai cái
kiếm sắt cùng một số huân chương, mề đay được bày trong phòng.
Ba phòng liền kề căn phòng này hơi kỳ cục, nếu không muốn nói là xấu.
Một căn phòng trưng bày rất nhiều đĩa sứ và đồ cổ từ phương Đông; tường
nhà cũng được sơn và trang trí bằng sơn mài hoặc chất liệu gì đó, khiến cho
căn phòng trở nên nặng nề, ngột ngạt. Thậm chí có cả một bức tượng Phật
Bà Quan Âm bằng sứ và một số đồ sứ minh họa các điển tích trong văn hóa
Trung Hoa. Căn phòng tiếp theo có một cái bàn lớn ở chính giữa phòng,
xung quanh là ghế và các tủ gỗ - đây là phòng ăn hoặc phòng hút xì gà.
Phòng tiếp theo là phòng làm việc, nơi Hugo viết. Căn phòng chỉ có vài cái
ghế, bút, lọ mực và một tủ sách. Kế đến là phòng ngủ. Căn phòng rất tối và
lạ lùng – tường phủ thảm đỏ, và cái gường thì hết sức nhỏ; không thể tưởng
tượng cái giường búp bê đó lại có thể chứa một con người như Hugo.
Từ lúc vào Maison de Hugo đến lúc này, tôi không hề có cảm giác rằng
Hugo từng sống ở đây. Không một đồ vật nào gợi lên tinh thần của ông, khí
chất của ông. Thứ duy nhất mang lại một chút liên hệ là những tấm kính
màu nhỏ xíu ở các cửa sổ dọc cầu thang dẫn lên căn nhà. Và ở cái chiếu
nghỉ giữa tầng hai và tầng ba có một tượng thần Cupid bằng đồng đen tinh
nghịch nhìn xuống; tôi cứ nghĩ nếu cái tượng này đã ở đó từ lúc còn Hugo,
