MỘT NGÀY LÀ MƯỜI NĂM - Trang 135

bắt. Ba tôi đầu bếp trong Đại Nội, ông đi suốt từ lúc chưa bảnh mắt tới khi
tôi mịt mò mới về, người lúc nào cũng sặc mùi xào nấu. Vậy mà suốt đời
ông có một mơ ước cháy bỏng là được làm quan, dù có là chức quan bé tí
hin. Dẫu làm nghề nấu bếp, ông chỉ là thợ bị sai phái, còn quan nấu bếp
không đến lượt. Ông ngậm hờn trong dạ về điều đó. Các anh tôi chẳng ai
nối được nghiệp ba, quanh năm chỉ đi làm mướn.
Mọi hy vọng ba dành cho thằng út. Tuy tôi còi cọc, hình như là trí khôn của
cả nhà dồn lại. Sáng dạ, nhưng không hiểu sao thi đình hai lần đều trượt và
lần nào ba cũng an ủi: học tài thi phận, con không dốt nát đâu, nhất định
nhà ta phải có người làm quan dù ở hàm thứ phẩm! Đó là năm Khải Định
thứ ba tôi chớm vào tuổi mười lăm đang lớn phổng phao. Một hôm ba gọi
riêng tôi vào trong buồng để nói về điều hệ trọng. Một bạn phụ bếp ở cung
Diên Thọ đã cho ba biết, Tử Cấm Thành đang tuyến thái giám. Chính vì tin
báo ấy mà trước khi gặp nói chuyện với tôi, ba đã lẳng lặng đi tìm hiểu khá
kỹ về chức quan này hoạn quan ở ta có từ thời Lý gọi là Hoạn môn chi hầu
đến đời Trần đổi thành Nội thị, đời Lê gọi là Tả Hữu thái giám. Triều
Nguyễn chia thái giám làm năm trật, cao nhất là Điện sứ, thấp nhất là Thừa
biên. Các vương triều đều đã dùng hoạn quan vào việc hầu hạ cưng phi
trong hậu cung. Nếu hoàng hậu không sinh được thế tử thì con trai của các
cung phi được xếp hạng cao nhất sẽ được nối ngôi. Cần hoạn quan để canh
chừng trong hậu cung, bảo đảm rằng mỗi đứa trẻ sinh ra ở đó đích thị là
giọt máu rồng.
Những người không phải hoạn quan, thậm chí là họ hàng thân quyến vua
cũng không được bén mảng đến Tử Cấm Thành nơi cung tần mỹ nữ ở, vi
phạm sẽ bị xử trảm. Mặc nhiên, hoạn quan luôn có một vị trí đặc biệt là bảo
toàn sự thiêng liêng, kín đáo bao quanh phẩm cách của hoàng đế. Trong
lịch sử, có hoạn quan leo lên ghế quyền lực chỉ dưới một người, trên muôn
người, đó là trường hợp của các vị Việt quốc công đời Lý: Lý Thường Kiệt.
Việp quan công đời Lê: Hoàng Ngũ Phúc và Tả quan đời Nguyễn: Lê Văn
Duyệt. Không nói gì cao xa đến những vị đã được lưu danh muôn thuở đó,
thì chức quan này dù phải chịu thiệt thòi khiếm khuyết thân thể, bù lại luôn
được tin dùng suốt đời ăn trắng mặc trơn quanh quẩn bệ rồng. Buổi đầu vào