- Phải câm như thóc đây nhá. Nói ra là mắt đầu!
- Yên tâm. - Chủ thuyền nói
Đêm đó nghỉ tại một bản cách bờ sông không xa. Đây là bản lớn toàn người
Lào Lùm. Nhà, đường đi lôai lại được phân chia mạch lạc. Có vài ngôi nhà
gỗ to đẹp nổi bật cửa hàng bày biện nom hoa cả mắt, trước san còn có cả ô
tô chuyến chở hàng. Đoàn của ông Nhị Nguyễn vào một quán trọ, thuê
phòng đàng hoàng.
Sáng. Chủ thuyền đi lên hệ, mãi trưa mới về, bảo là đã tìm được một
thuyền độc mộc nhận chở. Nhị Nguyễn đi xem thuyền, còn hai người ở lại
trông đồ. Đúng là độc mộc một cây gỗ liền không có ti nào chặp vá nom
thực thon thả vững chắc.
Chủ thuyền vui kể chuyện , nhà ông đã ba đời làm nghề đẽo thuyền nổi
tiếng nhất vùng. Thuyền làm ra để nhà dùng ai muốn mua thì bán, giá gần
bằng chiếc ô tô chở hàng. Trên rừng chỉ có hai loài cây làm thuyền độc mộc
tốt nhất là chò chỉ và săng lẻ. Phải chọn cây thẳng tắp, không vệt sâu, mục
trên thân và có tuổi từ một trăm rưởi đến hai trăm năm trở lên tức cỡ hai
người lớn vòng tay ôm quanh gốc vừa khít. Chặt về tước hết vỏ, ngâm
trong ao bùn từ một đến hai năm mới vớt lên, để khô trong bông râm. Việc
đẽo, khoét hoàn toàn bằng rìu, thành một chiếc thuyền dài khoảng bốn mét,
rộng một mét, phía mũi lượn cong hình cánh cung. Hoàn chỉnh rồi, lấy quả
cây nhọi về giã nhuyẽn trộn với nhựa cây sơn, thành một thứ hồ sền sệt
quêt kỹ mấy nước trong, ngoài thuyền, không còn sợ một mục. Đôi mái
chèo thì bằng gỗ thừng mực là tốt nhất, vừa nhẹ vừa dẻo.
Việc thuê chóng vánh, nhưng chủ thuyền độc mộc cứ nhất định không giao
thuyền, anh ta muốn tự chèo. Ông Nhị Nguyễn không chịu. Biết anh ta là
người thế nào mà cùng đi. Thuyền lại không có mui, trơ khấc ra đây cả ba
cái ba lô, nếu gặp địch hết đường giấu. Chủ thuyền cũ thuyết phục chủ
thuyền mới, không phải lo mất thuyền, chính ông ta sẽ lái trả khách ở biên
giới rồi quay lại, cái thuyền của ông để lại đây làm bằng cơ mà. Chủ thuyền
độc mộc nhận tiền rồi, ngần ngừ mãi sau mới gật.
Thêm một tuần sống trong sự chòng chành, im hơi bặt tiếng trên con
thuyền độc mộc, tốc độ hành tiến ấy là ngang rùa bò. Ngày nghỉ đêm đi. Có