— Chị cũng thế, tôi nghĩ là chị cũng muốn viết cho con gái của chị
chứ?
Olga đờ đẫn mất một phút rồi mới trả lời bằng giọng khô khan:
— Ừ.
— Vậy thì thế này: chúng tôi cho chị giấy, chị cho chúng tôi bút chì.
— Tại sao cậu lại trông chờ tôi có bút chì chứ? Đó là thứ mà họ tước
của chúng ta đầu tiên khi bắt giữ chúng ta. Và tất cả chúng ta đều đã bị lục
soát nhiều lần trước khi đến đây.
— Tóc chị…
Tatiana chỉ vào mái tóc dày rậm rạp bao quanh gương mặt nghiêm khắc
của Olga. Cô nhấn mạnh.
— Khi tôi nhìn thấy chị đến, tôi tự nhủ rằng…
Olga lấy tay ngắt lời cô và lần đầu tiên chị mỉm cười.
— Cậu có lý.
Trước cặp mắt thán phục của Tatiana, chị luồn tay vào phía sau tai, lục
lọi trong những búp tóc xoăn của mình, mắt rực sáng, lấy ra một chiếc bút
chì rồi đưa cho cô bạn tù của mình.
— Xong thỏa thuận!
Khó mà đo được niềm vui đang sưởi ấm trái tim của đám phụ nữ trong
những ngày tiếp theo. Với mẩu bút chì be bé này, chính là trái tim họ, mối
liên hệ của họ với thế giới trước đây, khả năng được ôm hôn con cái mình đã
được trả lại cho họ. Việc bị cầm tù trở nên đỡ nặng nề hơn. Mặc cảm tội lỗi
cũng vậy. Bởi lẽ có một số chị em tự giận mình vì đã coi trọng hoạt động
chính trị hơn cuộc sống gia đình; giờ đây, khi đã bị đày tít sâu trong một trại
tù lao cải, phó mặc con cái mình cho một xã hội mà họ từng căm ghét và đấu
tranh chống lại, họ không khỏi hối tiếc về hoạt động xã hội của mình, không
khỏi nghi ngờ rằng mình đã trốn tránh nghĩa vụ của bản thân và đã tỏ ra là
những người mẹ tồi. Phải chăng tốt hơn nên im lặng và rút lui vào những giá
