bên nào cả các đòn cân Âm Dương, Thiện Ác…
*****
XII
CHƯƠNG THỨ MƯỜI HAI
KẾT LUẬN
Đọc xong quyển này, ắt có một phần đông kẻ quá thiết tha lo đời sẽ bảo: “về nguyên tắc thì tạm
cho là hợp lý, nhưng về phương diện thực hành, e khó thi hành được cho mau chóng trong xã hội”.
Bạn đừng thắc mắc về vấn đề xã hội, bạn nên tự hỏi: Mình là người ra gánh vác việc sửa đời dạy
người, mình đã là người thật sáng suốt chưa, mình đã là người tìm được cái lẽ sống thật của mình
chưa, mình đã tìm ra cái chân hạnh phúc cho mình chưa?
Nếu chưa, thì xin bạn hãy lo cho mình cho hoàn toàn đi. Có sáng được mình mới mong làm sáng
được người.
Một phương pháp, một chánh thể dù hay đến bực nào, công bình và nhân đạo đến bực nào, nếu
phải trao về tay những kẻ chưa giải quyết được sự mâu thuẫn khổng lồ nơi tâm, còn “vị kỷ, vị công, vị
danh” thì chắc chắn họ sẽ lợi dụng phương pháp ấy, chánh thể ấy để thỏa mãn lòng ích kỷ tham lam của
họ. Một tôn giáo thuần túy và bác ái vị tha như Phật giáo, vậy mà biết bao kẻ đã lợi dụng nó để bóc lột
người một cách vô cùng tàn nhẫn và trắng trợn. Còn chi cao quý hơn danh hiệu Tự do, thế mà người ta
còn “nhân danh nó để làm không biết bao nhiêu là tội ác”! Với kẻ chưa giải thoát cõi lòng khỏi sự vô
minh ích kỷ, thì không có một cơ hội thuận tiện nào mà họ không lợi dụng để thỏa mãn lòng tham lam
bóc lột.
Kẻ mà lòng vẫn còn nô lệ, không làm sao mưu tự do cho kẻ khác được. Có tự giác mới có thể bắt
đầu lo việc giác tha.
