Chiến trận đang diễn ra khốc liệt tại tuyến nổi của Cuốcscơ. Theo kế
hoạch ban đầu, Đức định dùng chiến xa đánh mạnh hai đòn, ở phía nam và
phía bắc Cuốcscơ, bẻ gẫy sức phòng thủ của quân đội Liên Xô, rồi khép
gọng kìm lại, bao vây toàn bộ các quân đoàn Liên Xô miền Cuốcscơ, và
như thế là làm được một “Stalingơrát Đức”; nhưng kế hoạch đó đã gặp sức
kháng cự mãnh liệt của phía Xô viết. Ngay những ngày đầu, bộ chỉ huy
Đức đã thấy rõ là không tài nào tấn công thọc vỡ được phòng tuyến, và nếu
thọc vào được thì cũng sẽ bị tổn thất nặng nề, đến nỗi không còn đủ lực
lượng để đóng gọng kìm lại được nữa. Nhưng, ngừng lại không được nữa
rồi; đã là quá trễ. Hítle đã đặt quá nhiều hy vọng về chiến lược, chiến thuật
và về chính trị, trong cuộc hành quân này. Làn nước lũ đã ào chảy, nó đang
cuồn cuộn xuống dốc rồi, khối lượng ngày càng lớn và cuốn theo cùng tất
cả những gì gặp ở dọc đường, và chính những kẻ đã tung nó đi! Không thể
ngừng nó lại nửa chừng được nữa. Bước tiến của Đức tính từng cây số, mà
tổn thất thì lại phải tính từng sư đoàn, từng quân đoàn, tính từng trăm chiến
xa và đại bác, tính từng ngàn xe cộ. Quân đội càng tiến lên, càng yếu dần,
và máu đổ như xối nước trên đường tiến quân. Bộ tham mưu Đức đã thấy
rõ nguy nan đó, nhưng chúng không còn có thể làm chủ được bước đi của
thời cuộc nữa, và chúng bị bó buộc cứ phải ném thêm mãi trong lò lửa dự
trữ mới của chúng.
Bộ chỉ huy Liên Xô đã đỡ được mũi nhọn của đồn địch, mà chỉ dùng đến
những đơn vị có sẵn tại chỗ trên mặt trận thôi. Trước sự bực tức ngày càng
mãnh liệt của bọn phát xít, bộ chỉ huy Liên Xô đã chồng chất lực lượng dự
trữ về bề sâu, chờ lúc mũi nhọn của địch đi đến chỗ kiệt lực. Đến sau,
Mêrétxép mới biết rõ trung đoàn của anh được nhiệm vụ bảo vệ một quân
đoàn, đương tập trung lại không phải để phòng ngự, mà là để phản công. Vì
vậy, trong giai đoạn đầu, các chiến sĩ chiến xa và phi cơ, mà hoạt động phải
được phối hợp với nhau, thì chỉ đứng nhìn cuộc chiến đấu lớn. Khi quân
giặc đã dốc toàn lực vào chiến trận, thì lệnh báo động được thu hồi. Quân
