chẳng khác một đàn chim khách khi mùa xuân đến. Trời tối, cụ Mikhailô
xoa tay:
- Thế là các vị bộ trưởng tóc dài của bác đã cùng bác quyết định. Này
nhé, Alếchxây này! Một đội sẽ lấy bò mà cày ruộng, cày ở một chỗ đất
lõm, nên cày nặng lắm. Ấy vậy mà chỉ còn sáu con bò nhỏ để cày cho cả
làng. Trên ruộng cao sẽ có một đội khác lấy mai và xà beng mà làm, đất ở
đấy khô hơn. Rồi một đội thứ ba sửa sang chỗ trồng khoai tây. Việc này thì
dễ hơn: con nít với các cô nào, bà nào yếu nhất cũng làm được. Với lại này!
Con nhỉ! Có lẽ đến lúc đó thì chánh phủ cùng giúp được một phần rồi. Mà
nếu chánh phủ chưa giúp được thì lại tự lực cánh sinh, cùng xong. Loay
hoay thế nào thì loay hoay, nhưng đất không bỏ hoang. Bây giờ bọn giặc
Đức đã bị tống cổ thế là nhất định cái gì rồi cũng xong. Dân làng thiệt là
bền bỉ, thế nào họ cũng cứ chịu đựng được!
Ông cụ ngủ chẳng được. Cụ trở mình trên đống rơm, cụ lẩm bẩm, cụ gãi
cọ, cụ kêu than:
- Trời, thật là... Chúa ơi! Thật là...
Cụ thức dậy mấy lần, đến xô nước, lấy nước uống. Cụ lò mò đi, rồi uống
ừng ực từng hơi, như con ngựa bướng. Cuối cùng, không chịu được nữa, cụ
bật cái bật lửa, đốt một miếng vỏ bào và đến sờ Alếchxây. Anh vẫn nằm,
mắt mở, nửa mê nửa tỉnh.
- Ngủ không đấy, Alếchxây con? Bác cứ nhớ mãi cái chuyện ấy. Con biết
chuyện gì đấy nhỉ: chuyện cây sến nhỏ ở làng bác ấy mà, ở cái chỗ mọi
người từ xưa thường qua lại. Ba mươi năm trước, thời ta đánh nhau với tên
Nicôlai, cây bị sét đánh gẫy ngọn. Nhưng sến ta có rễ khỏe lắm, mạnh lắm,
nhựa nhiều. Mọc phía trên không được nữa thế là đâm chồi ngang, và bây
giờ thì con ra mà coi, cành lá nó xum xuê. Làng Pơlavơni này cũng như cây
sến đó: Chỉ cần là có nắng soi sáng, có đất màu mỡ, và có chính quyền của
ta, con sẽ coi, Alếchxây con ạ! Chỉ năm năm nữa lại sẽ đủ cả như trước.
Chẳng còn chuyện gì lôi thôi cả nữa! Ha ha… mong sao chiến tranh chấm
dứt đi, mong sao ta đánh chúng nó thua liểng xiểng. Con nghĩ sao?
Đêm nay anh thấy khó chịu hơn các đêm trước.
