quan Pháp cúi đầu đáp lễ thì ông ta chỉ lễ phép cho có lệ bằng cách tạo
nụ cười trên môi để đáp nhận cái chào của vị Hoàng Đế Annam trước
khi ông ta quay người bước về vị trí của mình với phái đoàn.
Một viên quan Bộ Lễ đưa tay vẫy nhẹ ngầm bảo cho mọi người ở
giữa sân chầu bước lui về phía sau mội chút để nhường lối đi giữa ngai
vàng và các cánh cửa chung quanh nội điện. Ngay sau đó thì từ bên
ngoài, hàng đoàn nhạc sinh và ca sinh từ các cánh cửa bước vào, và nhã
nhạc bắt đầu vang rền. Kịp ngay lúc này, hai vị hoàng tử từ vị trí đứng
của mình bước tới trước ngai vàng bái lạy vua cha, đàng sau hai người,
tất cả các quan đại thần thảy thảy đều quỳ xuống lạy theo. Joseph nhìn
thấy Trần Văn Hiếu cùng thân sinh của ông ta cũng như tất cả các quan
lại khác cùng khấu đầu bái lạy. Đồng nhịp với tiếng tùy xướng của viên
quan chấp hành Bộ Lễ, tất cả nhạc nhã đều đồng thanh tấu khúc. Trên
ngai vàng, Hoàng Đế Khải Định vẫn ngồi yên bất động, chấp nhận sự
tận trung, tận hiếu của mọi người với thái độ vô cùng hững hờ.
— Người Trung Hoa gọi là Cố Tổ, Người Annam gọi là Khấu Đầu.
Viên Thống đốc Nam Kỳ thì thầm nhỏ vào tai Joseph.
— Nhưng mình có gọi bằng cái gì đi nữa, thì đối với những ông bạn
vàng có tuổi, việc này sẽ làm họ khổ sở không ít đâu. Đôi khi tôi tự hỏi
không biết họ bái lạy như vậy rồi họ có đứng dậy nổi hay không nữa?
Viên Thống đốc nói xong vụt bật cười thành tiếng, khiến mọi người
chung quanh đó cùng nhoẻn miệng cười theo.
Joseph đưa mắt nhìn ông thân sinh của Trần Văn Hiếu đang cố quỳ
lạy lần thứ ba một cách vô cùng khó nhọc. Nhìn dáng điệu đang bái lạy
của ông ta thật tức cười, bởi bên dưới làn da nhăn nheo vì tuổi tác quá
cao, mang đầy vẻ mệt nhọc, không ai có thể tìm thấy bên dưới sự già
nua đó một chút gì nhiệt thành cũng như sự trang nghiêm để tỏ lòng
kính trọng quân vương hết cả. Từng đoàn người theo phẩm trật lần lượt
kéo đến bái lạy trước bệ rồng, rồi lặng lễ nhường bước cho đám người
khác với xiêm y tơ lụa dập dìu dưới ánh nắng ban mai từ bên ngoài nội
điện tiếp tục bước vào hành lễ trước mặt nhà vua, khi cuộc lễ chấm dứt
