— Cách đây hai mươi năm, toàn thể Đông Dương này không có lấy
một cây cao su. Các người có biết không? Mười lăm năm trước đây, cái
đồn điền mà chúng ta đang sống và làm việc tại đây ngày hôm nay là
một khu rừng hoang, chỉ có voi và các thú dữ sinh sống mà thôi. Chúng
tôi, những người Pháp, từ mười hai ngàn dặm, vượt đại dương đến đây.
Chúng tôi mở đường sá, chúng tôi cất nhà, chúng tôi đem cây cao su
trồng lên phần đất hoang dại này của các người. Chúng tôi đã mang lại
một nền văn minh kỹ nghệ vào giữa khu rừng thiêng nước độc này.
Duclos ngừng nói, hai tay đưa lên hông, nhướng người về phía trước
đầy vẻ phách lối:
— Chúng tôi đã phải làm việc cực nhọc trong nhiều năm dài trước
khi chúng tôi hứng được một chén mủ. Các người có nghe rõ không?
Bão tố làm bật gốc cây, cháy rừng lại thiêu rụi đồn điền, hạn hán làm
chết cây con, nhưng chúng tôi đã không bỏ cuộc. Chúng tôi khổ cực
tiếp tục công việc.
Duclos lại nhướng cao người tự đắc:
— Ngày nay đồn điền của chúng ta đã tốt nhất vùng Viễn Đông này.
Đám phu cạo bên dưới xôn xao một chút, nhưng ánh mắt mọi người
đều không rời nhìn vào người đàn ông xứ đảo Corse. Những người có
tuổi làm việc ở đây lâu năm, đã nhiều lần nghe những lời ve vãn này.
Họ đoán biết rồi đây đời sống cơ cực của họ sẽ cơ cực hơn.
— Tôi, Duclos, người chịu trách nhiệm đồn điền Vi An này, sẽ
không dung tha bất cứ tên da vàng lười biếng nào, tôi sẽ không dung
tha bất cứ ai lảng tránh công việc ở đây hết.
Duclos cong cong vành môi của mình khi y nói tới chữ jaunne bằng
Pháp ngữ.
— Tháng rồi mức sản xuất của chúng ta bị sụt xuống rất thấp vì sự
lười biếng của các người. Những người có cổ phần ở Paris không hài
lòng về chuyện này. Họ muốn năm 1929 này sẽ là năm mà mức sản
xuất cao su phải lên tới mức cao nhất. Chúng ta chỉ còn không đầy ba
