diện với quán cà phê La Rotonde, các bạn sẽ thây phía bên này đường,
một đám con trai người bản xứ đầu cổ, mặt mày lem luốc bột gạo, bột
mì, đang đứng đó chờ họ. Đôi khi họ chọn một người phu xe kéo còn
trẻ kéo họ đi vòng vòng suốt đêm để mà ngắm nghía cái thân thể nhỏ
bé của người phu xe cong người trước mặt họ. Họ sẽ đánh đập người
không nương tay nếu như người nào đó không chịu theo sở thích của
họ.
Paul nhăn mặt, tỏ một cử chỉ thật ghê tởm.
— Các loại người này không hiếm hoi gì. Những người Pháp đến
đây không phải ai cũng là người tốt, nhưng thôi, chúng ta không nên
bàn về vấn đề này nữa thì hơn.
Chuck Sherman đưa ly rượu lên miệng uống một hớp nhỏ rồi đưa
mắt nhìn vào nhóm khách người bản xứ, lúc này họ đang đứng tựu lại
với nhau một cách âm thầm, trong khi các thực khách người Pháp cười
nói ồn ào hẳn ra. Chuck lên tiếng.
— Vậy anh hãy kể cho chúng tôi nghe về người bản xứ vậy. Những
người đàn ông mắt xếch và mặc trên người những chiếc áo dài óng ả và
đội những cái nón kỳ dị kia là ai vậy?
— Chúng tôi gọi những người đó là những “Collaborateurs”, nhưng
đối với những người An Nam khác, những người không muốn dính líu
gì đến người Pháp chúng tôi thì họ gọi những người này là những tên
giặc cướp có giấy phép.
Joseph mỉm cười vẻ khó hiểu, anh hỏi:
— Cướp có giấy phép? Sao lại vậy?
— Khi các chiến thuyền oai dũng của chúng tôi đến đây hồi sáu
mươi năm về trước các thân sĩ người An Nam lúc nào cũng không chịu
hợp tác với chúng tôi cả. Người đồng hương của chúng tôi rất quỷ
quyệt, họ vung tiền ra mua chuộc những người đó. Đám quan lại cấp
thấp đã đồng ý làm việc cho chúng tôi bằng cách đứng ra làm thông
ngôn, họ được tưởng thưởng nhiều ruộng đất ở vùng đồng bằng Cửu
Long để trồng trọt. Từ đó phương cách này đã trở nên hiệu nghiệm.
