trong túi nhưng biết bao diễm cảm ở trong lòng! Đã có một thời người ta
không cần phải giàu có mới đi du lịch được; mà ngay bây giờ nữa, du lịch
không phải là một xa xỉ phẩm dành riêng cho bọn phú gia. Xét chung thì
hưởng nhàn đâu có tốn tiền bằng hưởng cái xa xỉ. Chỉ cần có một tâm hồn
nghệ sĩ biết tìm những buổi chiều vô dụng để hưởng thụ một cách hoàn
toàn nhàn nhã. Thật ra đời sống thanh nhàn tốn kém rất ít, như Thoreau đã
chịu khó vạch ra cho ta thấy trong cuốn Walden
Các nhà lãng mạn Trung Hoa phần nhiều là đa cảm, phóng lãng, nghèo tiền
nhưng giàu tình. Họ rất yêu đời, ghét lễ nghi, ghét sự bó buộc, không chịu
chịu đem con tâm làm nô lệ hình hài. Sự thanh nhàn không phải là đặc
quyền của bọn nhà giàu sang, quyến thế, của bọn thành công (bọn này bận
rộn suốt ngày, hưởng nhàn sao được!); ở Trung Hoa nó là sản phẩm của
những tâm hồn cao thượng, quá tự phụ nên không thèm xin ân huệ, quá độc
lập nên không chịu làm việc dưới quyền một ai, và quá minh triết nên
không coi trọng những thành công trên đời. Họ cao thượng nên thản nhiên
đối với bi kịch của đời sống, họ vượt được lên trên những tham vọng,
những đam mê, những quyến rũ của danh lợi. Họ thành hạng người lí
tưởng được mọi giới ngưỡng mộ nhất trong văn học Trung Quốc. Họ sống
rất giản dị và khinh thị công danh.
Những văn hào đó – Đào Uyên Minh, Tô Đông Pha, Bạch Cư Dị, Viên
Trung Lang, Viên Tử Tài – đều có làm quan trong một thời gian ngắn ngủi,
chính tích rất tốt đẹp, nhưng rồi đều chán cái cảnh ra luồn vào cúi nên cam
tâm bỏ quan từ lộc, về vườn ở ẩn. Khi Viên Trung Lang làm tri huyện Tô
Châu, có lần ông dâng lên quan trên một mạch bảy lá đơn từ chức, nhất
định không chịu cảnh ra luồn vào cúi nữa, chỉ xin về nhà để được tự do, tự
chủ.
Ngoài ra, còn một thi nhân là Bạch Ngọc Thiềm làm một bài thơ rất mực ca
tụng sự thanh nhàn để treo ở thư trai mà ông đặt tên là “Dong am” (Am
biếng nhác).
