là một bầy ngựa Hồ rất tốt. Người ta lại mừng ông, ông đáp: “Biết đâu đó
chẳng phải là hoạ?”. Thấy có nhiều ngựa, con ông già đâm ham cưỡi
ngựa, té gãy giò. Người ta lại chia buồn, ông đáo: “Biết đâu đó chẳng phải
là phúc?”. Năm sau, rợ Hồ lấn cõi, tráng đinh ra trận, mười người chết tới
chín. Duy có con ông vì khập khiểng nên khỏi ra trận mà cha con được
sống với nhau”.
Triết lí đó giúp ta chịu được ít nhiều cái bất hạnh trong đời vì ta tin rằng
trong cái hoạ có cái phúc cũng như huy chương có mặt trái thì có mặt phải.
Nếu một người nghĩ rằng không có gì là quan trọng thì đối với người ấy
không có gì là quan trọng cả; và như vậy người ấy có thể bình tĩnh, khinh
sự dao động lăng xăng, khinh sự thành công vì còn thích sự thành công là
còn sợ thất bại, càng thành công lớn thì càng sợ té đau. Những phần thưởng
hão huyền của danh vọng sánh sao được với cái lợi mênh mông của sự ẩn
dật. Đạo gia cho rằng kẻ sĩ sáng suốt thì khi thành công không cho rằng
mình đã thành công mà khi thất bại cũng không chắc rằng mình đã thất bại;
còn kẻ chưa thật sáng suốt mới tin chắc rằng thành công cùng thất bại đều
là tuyệt đối và xác thực.
Do đó mà Đạo giáo khác với Phật giáo: mục đích của Phật giáo là không
cần gì ở đời, còn mục đích của Đạo giáo là không muốn cho đời cần mình.
Chỉ những người không muốn cho đời cần mình mới có thể vô ưu, và chỉ
những người vô ưu mới có thể sung sướng. Nghĩ vậy cho nên Trang Tử,
triết gia nổi danh nhất, tài trí nhất trong phái Đạo gia thường khuyên ta đề
phòng, đừng nên nổi danh quá, hữu ích quá, lo giúp đời nhiều quá. Heo mà
mập quá thì bị làm thịt để cúng tế, chim mà lông đẹp quá thì bị thợ săn bắn
trước hết. Ông lại kể một ngụ ngôn: hai người đi quật một ngôi mộ để trộm
bảo vật, cầm búa đập bể sọ và hàm răng người chết, chỉ vì kẻ này ngu xuẩn
dặn người thân đặt một viên ngọc trong miệng mình khi liệm xác
Những điều tôi trình bày trong đoạn trên đưa tới kết luận tất nhiên này là
