được cái quyền chúng nuôi lại, kính mến? Người Trung Hoa không có cái
quan niệm cá nhân độc lập, vì sống, theo họ là giúp đỡ lẫn nhau trong gia
đình; như vậy thì về già được con cái đền đáp lại, không phải là một điều
xấu hổ, trái lại là một sự hân hạnh. Ở Trung Hoa, mục đích sinh tồn chỉ có
vậy.
Tại phương Tây, những ông già bà lão lánh mặt đi, thích sống trong một lữ
quán, ngủ ở đó, ăn ở đó, xa con cái, không muốn xen vô đời sống của
chúng. Nhưng cha mẹ già cả thì có quyền như vậy chứ, mà nếu như vậy là
quấy rầy con thì sự quấy rầy đó cũng tự nhiên, vì tất cả cuộc sinh hoạt, nhất
là cuộc sinh hoạt trong gia đình mà một bài học tập cho ta chịu đựng sự bó
buộc. Nếu không chịu đựng được sự cha mẹ già yếu của mình thì còn chịu
đựng được ai trong nhà nữa? Không tập chịu đựng thì hôn nhân sẽ đổ vỡ.
Dù những người bồi lữ quán có tận tâm tới mấy, cũng không thể thay thế sự
săn sóc, làm yêu mến, kính trọng của con cái được.
Cái tục thần hôn định tỉnh
, một số nhà văn ngày nay cho là di tích của
chế độ phong kiến, nhưng nó có cái vẻ đẹp của nó. Điểm quan trọng là ai
cũng muốn sống lâu và nếu trời cho sống lâu thì tới một thời phải già. Nếu
ta bỏ chủ nghĩa cá nhân vô ý thức, nó giả định rằng con người có thể sinh
tồn trong cảnh trừu tượng, có thể trực tiếp độc lập được, thì ta phải tổ chức
đời sống của ta ra sao cho thời kì vui vẻ nhất trong đời sẽ thuộc về tuổi già
ở trước mặt ta, chứ không phải thuộc về tuổi thơ ở sau lưng ta. Vì nếu ta có
thái độ ngược lại thì ta cứ phải vô vọng chiến đấu hoài với thời gian, cố níu
lại cái tuổi xuân mà không sao níu được, phải tự dối mình rằng chưa già,
nhưng ai có thể tự dối mình hoài được? Đã không chống nổi với luật tự
nhiên thì sao chẳng thuận theo tự nhiên mà hưởng lạc trong tuổi già? Đời
người là một khúc hoà tấu; chung tiết của khúc đó nên hoà bình, êm đềm,
thư sướng, mãn túc chứ không nên ồn ào chói tai vì tiếng trống nứt bể và
tiếng chũm choẹ vỡ loảng xoảng .
