MỘT QUAN ĐIỂM VỀ SỐNG ĐẸP - Trang 176

chuyện, thì thích không kém gì một nhà thiên văn tìm được một hành tinh
mới, hoặc một nhà sinh vật học tìm được một loài cây mới.

Người ta phàn nàn rằng ngày nay đời sống gấp rút bận rộn làm mất cái
nghệ thuật nhàn đàm ở chung quanh lò sưởi. Tôi cho rằng tại đời sống cũng
có, mà cũng tại nhà ở ngày nay không xây lò sưởi đốt củi như hồi xưa nữa,
sau cùng tại ảnh hưởng của xe hơi. Trong một xã hội biết hưởng nhàn, có
tinh thần hài hước, thích những cái tế nhị thì người ta mới thích nhàn đàm.
Nói và nhàn đàm là hai việc khác nhau xa, cũng như viết một bức thư
thương mãi với viết một bức thư cho văn hữu. Ta có thể nói là bàn chuyện
làm ăn với bất cứ ai, mà chỉ có thể đàm đạo với một số rất ít người thôi.
Cho nên khi gặp được một người thực là biết đàm đạo thì nỗi vui của ta có
phần hơn là được được đọc một cuốn sách thú vị vì ta còn được nghe tiếng
nói, trông thấy điệu bộ của người đó.

Ban đêm là lúc thích hợp nhất để đàm đạo. Nơi chốn, theo tôi, không quan
trọng: ngồi trong một phòng khách bày biện theo thế kỉ mười tám hay ngồi
bên một đống rơm trong một trại ruộng cũng có thể hưởng cái thú đàm đạo
được. Có thể là một đêm mưa gió, ngồi trong một chiếc tàu trôi trên sông,
nhìn ngọn đèn các chiếc thuyền neo gần bờ chiếu xuống dòng nước, ta
được nghe trạo phu kể chuyện một thiếu nữ thời xưa được tuyển làm hoàng
hậu ra sao. Nhàn đàm thú vị là vì hoàn cảnh, nơi chốn, lúc nói chuyện và
những người nói chuyện thay đổi hoài, không lần nào giống lần nào. Có khi
là hai ba người, có khi là năm sáu người; có lần cụ Trần hơi quá chén, có
lần cụ Nguyễn phải cảm, hơi nghẹt mũi, mà câu chuyện thêm phần hứng
thú. Những lúc vui trong đời thường ngắn ngủi, trăng không tròn hoài, hoa
không tươi hoài mà bạn tốt không tụ họp hoài; ta hưởng những cái vui giản
dị như vậy, lẽ nào bị hoá công đố kị?

Thường thường, một cuộc nhàn đàm thú vị giống như một thiên văn
chương bình tục, cả về nội dung lẫn lời lẽ. Đủ các đề tài: ma quỉ, hồ li, ruồi
muỗi, cử chỉ kì dị của người Anh, điểm khác nhau giữa văn hóa phương