ăn (bất đắc kì tương bất thực, các bất chính bất thực, sắc ác bất thực, xú ác
bất thực); quả thật là một nghệ sĩ trong cách sống. Tôi chắc rằng chỉ có vậy
thôi thì cụ bà cũng chiều cụ ông được; nhưng một lần bà không tìm ra thịt
tươi, bất đắc dĩ phải sai con trai là Lý lại tiệm mua rượu và món ăn nấu sẵn
để cung phụng ông chồng, cụ ông bảo “rượu thịt mua ở tiệm thì không ăn”
(cô tửu thị bô bất thực), đến nước vậy thì cụ bà chỉ còn cách cuốn khăn gói
chứ còn biết làm gì nữa bây giờ? Tâm lí bà Khổng đó, do tôi bịa ra, nhưng
những qui điều nghiêm khắc của ông đặt ra về ăn uống thì chép rành rành
trong bộ Luận ngữ đấy, tôi không nói thêm.
Người Trung Hoa có một quan niệm rộng rãi về thực phẩm
cho nên
không phân biệt thực phẩm và dược phẩm. Phàm cái gì bổ ích cho cơ thể
thì là một dược phẩm mà đồng thời cũng là một thực phẩm. Mãi tới thế kỉ
trước khoa học mới nhận đúng được sự quan trọng của thực phẩm trong
cách trị bệnh, và may mắn thay, ngày nay các y viện tối tân đều có đủ các
nhà chuyên môn về khoa ăn uống. Nếu các y sĩ ngày nay muốn tiến xa hơn
nữa mà gởi các nhà chuyên môn đó qua tu nghiệp bên Trung Hoa thì chắc
họ đỡ phải dùng thuốc men hơn. Một y sĩ Trung Hoa thế kỉ thứ sáu, Tôn Tư
Mặc, bảo: “Gọi là y sĩ thì trước phải tìm nguyên nhân bệnh, biết nguyên
nhân rồi, trước hết trị bằng thực phẩm, nếu không bớt thì sau mới dùng
thuốc”. Vì vậy mà bộ Thực phổ (sách dạy nấu ăn) đầu tiên của Trung Hoa,
do một quan Thái y đời Nguyên soạn năm 1330, bảo rằng ăn uống là phép
dưỡng sinh căn bản. Trong bài tựa có đoạn như sau:
“Người nào khéo nhiếp sinh thì ăn uống điều độ, giảm bớt lo lắng, tiết chế
thị dục, ngăn những cảm xúc quá mạnh, giữ gìn nguyên khí, ít nói năng, coi
nhẹ thành công và thất bại, tránh ưu tư và những trở ngại, trừ những vọng
tưởng, xa những hiếu ố, cho tai mắt được yên tĩnh mà chăm giữ nội tâm
của mình. Không làm mệt tinh thần, không làm mệt hình hài, tinh thần và
hình hài đã yên thì bệnh hoạn do đâu mà tới nữa? Cho nên khéo giữ cái
tính của mình thì đợi đói rồi mới ăn, ăn không quá no, đợi khát rồi mới
uống, uống không quá nhiều. Ăn mỗi lần nên ít và cách xa nhau, đừng nên
