đẹp mạnh mẽ, có cái đẹp cổ kính. Chính vì có vẻ đẹp cổ kính mà cây tùng
có một địa vị đặc biệt; nó như một cao sĩ ở ẩn, bận áo trắng, chống gậy
trúc, đi trong núi. Lí Lạp Ông bảo rằng ngồi trong vườn trồng đầy liễu và
đào, mà bên cạnh không có cây tùng thì không khác nào ngồi chung với
bọn trai thanh gái lịch mà bên cạch không có một ông già để chỉ giáo mình.
Người Trung Hoa chơi tùng, lựa những cây già; càng già càng đẹp vì càng
hùng vĩ. Cây bách cũng hùng vĩ, được quí gần như cây tùng, cành nó cong
queo mà lại rủ xuống. Những cây mà cành lá đưa lên, tượng trưng cho thiếu
niên, còn những cây rủ xuống tượng trưng cho ông già ngó xuống đàn trẻ.
Tôi đã nói rằng tùng khả ái ở chỗ nó có ý nghĩa về nghệ thuật, nó đại biểu
cho thái độ ẩn dật, u tĩnh, hùng vĩ.
Vì vậy mà người ta thường vẽ tùng với đá và một ông già. Lão Tử bảo đại
khối trầm tĩnh vô ngôn, mà cây tùng cũng vô ngôn, yên lặng nhìn xuống
thế giới, tựa như đã từng trải tang thương ở cõi đời rồi. Nó như một ông già
minh trí, cái gì cũng biết, nhưng không muốn nói ra, thành thử nó có vẻ vĩ
đại mà thần bí.
Loài mai khả ái ở cái vẻ lãng mạn và ở cái hương thơm của nó. Các thi
nhân thường gọi tùng, trúc, mai là “tam kiệt” hoặc “tam hữu” của mùa
đông; vì trúc và tùng quanh năm xanh mà mai tới cuối đông đầu xuân lại nở
hoa, tượng trưng cho sự cao khiết. Hương của mai cũng đặc biệt, trời càng
lạnh thì càng thơm, người ta gọi là “lãnh hương” (hương lạnh). Nó với lan
tượng trưng cho phong vận u tĩnh. Thi sĩ ẩn dật đời Tống là Lâm Hoà Tĩnh,
thường tự cười mình là cưới mai làm vợ, nuôi hạc làm con. Di tích của ông
nay còn ở núi Côn Sơn, tại Tây Hồ, bên cạnh mộ ông có một ngôi mộ của
hạc, mỗi năm thi nhân văn sĩ tới viếng rất đông. Câu thơ dưới đây:
----
”Ám hương phù động ảnh hoành tà”
----
Chập chờn hương thoảng, bóng cành xiên ngang.
---------------------------------------------
(Giản Chi dịch)
