MỘT QUAN ĐIỂM VỀ SỐNG ĐẸP - Trang 275

hướng về tôn giáo chứ không chống lại nó. Rồi lần lần tôi có thái độ hiện
nay; phủ nhận thuyết chuộc tội, thái độ mà theo một quan niệm giản dị,
người ta có thể coi là thái độ của một dị giáo đồ. Sự diễn biến đó rất tự
nhiên như đứa trẻ thôi bú hoặc như một trái táo chín rụng trên đất; tới lúc
trái táo đó phải rụng thì tôi để cho nó rụng, không ngăn cản nó. Dùng ngôn
ngữ của Đạo gia thì như vậy là sống theo Đạo (theo Tự Nhiên); mà dùng
ngôn ngữ phương Tây thì như vậy là thành thực với bản thân và với vũ trụ,
sống theo kiến giải của mình. Tôi cho rằng người ta không thể tự nhiên và
sung sướng được nếu không thành thực với chính mình về phương diện
tinh thần. Đối với tôi, làm một dị giáo đồ, chỉ là cầu được tự nhiên, tự tại
thôi.

“Là một dị giáo đồ” từ ngữ đó cũng chỉ như từ ngữ “là một Ki Tô giáo đồ”,
về phương diện ý nghĩa không có gì hơn kém; từ ngữ đó chỉ là một lời phủ
nhận, vì đối với độc giả trung bình thì dị giáo đồ là một người không theo
Ki Tô giáo, mà từ ngữ là “là Ki Tô giáo đồ” đã có một nghĩa rất rộng, rất
mơ hồ, thì từ ngữ trái ngược lại “dị giáo đồ” cũng có nghĩa rất rộng, rất mơ
hồ. Tệ hơn, có người cho rằng dị giáo đồ là một kẻ không tin tôn giáo,
không tin Thượng Đế; nhưng thế nào là có một “thái độ tôn giáo”? Và hiểu
Thượng Đế ra sao? Cần phải trả lời hai câu đó đã rồi hãy phán đoán. Những
dị giáo đồ vào hàng danh nhân luôn luôn có một thái độ rất thành kính đối
với thiên nhiên. Vậy thì tại sao lại dùng tiếng “dị giáo đồ”, theo một ý
nghĩa ước định, hẹp hòi để trỏ một người không bước chân vào giáo đường,
không thuộc vào cái nhóm người Ki Tô giáo, không thừa nhận những giáo
nghĩa chính thống của Ki Tô giáo?

Xét về phương diện thực tế, thì một dị giáo đồ Trung Hoa là một người
nghĩ rằng chỉ có thể lo về kiếp trần được thôi, còn những kiếp khác thì xa
vời quá; người đó muốn sống đầy đủ và vui vẻ trong khi còn ở trên cõi trần,
đôi khi cũng có một nỗi buồn thấm thía nhưng rán vui vẻ chịu đựng; người
đó có một ý thức mạnh mẽ về cái đẹp và điều thiện, nghĩ rằng làm được
một điều thiện là đủ vui rồi, bất tất phải đòi một phần thưởng nào khác.