MỘT QUAN ĐIỂM VỀ SỐNG ĐẸP - Trang 286

Vì chúng ta đã tới một giai đoạn văn hóa, trong đó con người chỉ có môn
loại tri thức, chứ không có tri thức; chỉ có sự chuyên môn chứ không có sự
tổng hợp; chỉ có nhà chuyên môn chứ không có triết gia về tri thức của
nhân loại. Sự chuyên môn quá đỗi trong khoa học cũng không khác gì sự
chuyên môn quá đỗi về thuật nấu bếp trong hoàng cung Trung Hoa. Người
ta kể chuyện khi một triều đại nào đó bị lật đổ, một vị đại thần mướn được
một người bếp trước làm cung nữ. Hãnh diện lắm, ông ta mời bạn bè lại dự
tiệc do một tay bếp giỏi trong hoàng cung đích thân nấu nướng, sắp đặt.
Gần tới ngày, ông bảo người cung nữ sửa soạn một bữa thịnh yến. Người
cung nữ đáp là không biết nấu. Chủ nhân hỏi:

- Thế hồi trước ở trong cung làm gì?

Cung nữ đáp:

- Tôi chuyên giúp việc làm bánh.

- Thế thì làm mấy món bánh để đãi khách.

- Tôi không làm bánh được, chỉ chuyên cắt hành để làm nhân bánh.

Vị đại thần bật ngửa ra.

Khu vực tri thức của nhân loại ngày nay cũng có tình trạng như vậy. Chúng
ta có một nhà sinh-vật-học chuyên nghiên cứu một phần về sinh mạng và
bản chất con người; một nhà tinh-thần-bệnh-học chuyên nghiên cứu về một
phần khác về sinh mạng; một nhà địa-chất-học chuyên nghiên cứu lịch sử
nhân loại trước thời hồng hoang; một nhà nhân-chủng-học chuyên nghiên
cứu tâm tính các dân tộc dã man; một nhà sử học, nếu thực có tài, có thể
giảng cho ta về những bài học khôn, dại của thời trước; một nhà tâm-lí-học
đôi khi có thể giúp chúng ta hiểu tâm trạng, thái độ của chúng ta nhưng