đấu. Một ngày nào đó, nhân loại sẽ chỉ dùng lối đàm luận để giải quyết các
sự xung đột, và lúc đó nhân loại sẽ được cứu thoát. Hiện nay thì vẫn còn
phải dùng cả hai lối: như ở các trà thất, tranh luận và đấm đá. Nền văn
minh của nhân loại vào năm 1936 như vậy.
6. CÓ MỘT TÂM TRÍ
Bạn bảo tâm trí là phần cao quí nhất mà ta bẩm thụ được của Hóa Công.
Vâng, hầu hết ai cũng nhận như vậy, nhất là khi người ta nghĩ tới những
bực như Einstein, Edison hoặc những nhà vật lí học khác, những nhà có thể
đo được tia sáng của một ngôi sao, nghiên cứu sự cấu tạo của các nguyên tử
mắt người không thấy hoặc chế tạo được nhưng máy để chụp hình màu. So
sánh với loài khỉ tò mò một cách vụng về, không có mục đích, luôn luôn
thay đổi đối tượng, ta phải nhận rằng trí khôn của ta cao quí hơn, rực rỡ
hơn, có thể giúp ta tìm hiểu được vũ trụ ở chung quanh. Nhưng tôi cho rằng
cái tâm trí phổ thông, trung bình, lại có phần khả ái hơn, mặc dầu không
cao quí bằng. Nếu tâm trí của loài người chỉ cao quí thôi thì chúng ta sẽ là
những sinh vật hoàn toàn hợp lí, không có một chút tội lỗi, một chút nhược
điểm, mà thế giới sẽ vô vị ra sao? Tôi rất yêu nhân loại nên không quan
tâm tới hạng thánh thần toàn thiện. Chúng ta khả ái vì chúng ta có những
khi vô lí, vô tâm, điên rồ, vì chúng ta vui buồn, có thành kiến, nhiệt tín,
mâu thuẫn, sơ suất. Nếu chúng ta có một bộ óc hoàn toàn, thì mỗi dịp Tân
niên đã chẳng phải lập kế hoạch mới cho cả năm. Cái đẹp của đời sống là ở
chỗ khi chúng ta xét lại kế hoạch cũ thì thấy rằng chỉ có một phần ba là
thực hiện được, một phần ba nữa chưa hề động tới, còn một phần ba nữa thì
quên khuấy đi... Theo tôi, một kế hoạch thực hiện được từ đầu tới cuối
không còn thú vị gì nữa. Một tướng lãnh ra trận mà chắc mình sẽ thắng thì
có thể chán mà rút quân về. Có ai chơi cờ nữa nếu biết rằng đối thủ của
mình tính nước nào là đúng nước đó, không chạy đi đâu được. Có tiểu
thuyết nào mà đọc nổi nếu ta biết chắc được tâm lí mỗi nhân vật sẽ biến
