Phải nói, ở chốn kinh kì Kẻ Chợ buôn bán trao đổi hàng hóa tấp nập như
Hà Nội xưa, thiếu tiếng rao cũng giống như thiếu đi một phần gì đó rất đặc
trưng. Ngày nay, tiếng rao đã được giản tiện hóa bởi phố đã đông hơn, ồn
ào hơn, nếu cứ rao kéo dài thì tiếng rao dễ dàng bị mất hút bởi những âm
thanh chói chang khác. Bây giờ, phổ biến chỉ là “Phớ... ơ...”, “Khóa... ơ...”,
“Khúc... ơ...”, “Chiếu... ơ...”. Dài hơn nữa thì có “Bánh giò nóng đê”, “Đài
loa tivi, âm li cũ hỏng bán đê”, “Mài... dao kéo đê...”. Bao giờ cũng thế, từ
đầu tiên của câu rao vóng lên rất to để người nghe tiếp nhận ngay vào tai,
vào óc, và tiếng cuối cùng bao giờ cũng kéo dài để tạo điểm nhấn, dư âm.
Dài nhất và ấn tượng nhất là tiếng rao của những bà, những chị đồng nát:
“Nhôm nát sắt hỏng đổi bán đi”. Đa phần là tiếng địa phương, nhưng được
nhấn nhá, nhả chữ, mất dấu như ngâm thơ, như hát. Có lúc, tiếng rao ấy
như uể oải, như than trách phận gánh gồng, nhưng cũng có lúc, tiếng rao ấy
như ru ta vào một giấc ngủ êm đềm trong con ngõ sâu thưa vắng bóng
người. Một bà với hai sọt chuối xanh vàng lốm đốm, một ông dắt chiếc xe
lủng lẳng cưa đục rong ruổi khắp phố khắp ngõ, thấy Hà Nội dường như
vẫn còn nhiều nét xưa cũ quá.
Những tiếng rao cất lên ở Hà Nội đa phần đến từ các tỉnh miền Bắc,
thảng hoặc mới có tiếng miền Trung. Tiếng rao mang cả quê hương của
người rao ra với phố phường vì mang đậm dấu ấn địa phương, vùng miền
trong ngữ điệu, thổ âm, thậm chí còn… rất ngọng. Tiếng rao Hà Nội nhiều
khi khiến ta vui mừng như “buồn ngủ gặp chiếu manh, đói lòng gặp xôi
gấc”, chẳng phải đi đâu xa cũng mua được thứ mình cần. Tiếng rao Hà Nội
cũng nhiều khi khiến ta giật mình, thậm chí mất ngủ khi đã nửa đêm, tiếng
rao bằng loa phát ra từ thiết bị âm thanh khá thô sơ “Ai bánh bao bánh mì
nóng đơ, mì nóng... đơ” kéo theo những tràng rọt rẹt kinh người. Nhưng
bạn cứ thử xa Hà Nội xem, nửa đêm nằm trằn trọc ở xứ người, chắc hẳn
bạn sẽ nhớ lắm một tiếng rao “Khúc... ơ” khàn khàn trong một đêm đông
mờ mịt hay một đêm thu mưa ngâu sụt sùi.
Nhớ mênh mang và bùi ngùi vô hạn.
