không biết rằng khi về đến nhà, Stierlitz thường đứng soi gương khá lâu
trong buồng tắm để tập thể hiện nét mặt như một diễn viên. Stierlitz cho
rằng một người tình báo nên học cách thể hiện nét mặt. Người cổ đại nắm
rất vững nghệ thuật đó.
Một hôm, Stierlitz đề nghị giáo sư cho mượn chiếc chìa khóa mở hòm
kính đựng các bức tượng đồng đen mang từ đảo Samos về.
– Tôi có cảm giác rằng, – lúc ấy anh nói, – nếu tôi chạm tay vào báu
vật linh thiêng đó, một điều kỳ diệu sẽ lập tức xảy ra và tôi trở thành một
con người khác hẳn, một phần sự thông thái điềm tĩnh của người xưa sẽ
nhập vào hồn tôi.
Giáo sư đem chìa khóa lại cho Stierlitz, và anh in dấu chiếc chìa khóa
để làm một chiếc thứ hai. Ở đây anh đặt hộp thư bí mật bên dưới bức tượng
một nữ thần.
Anh thích trò chuyện với giáo sư. Anh bảo ông ta:
– Nghệ thuật của người Hy Lạp với tất cả sự tài tình của nó quá ư
mềm mại và phần nào ẻo lả. Người La Mã cứng rắn hơn nhiều. Có lẽ vì thế
mà họ gần người Đức hơn. Người Hy Lạp quan tâm đến nét đại thể, đến tư
tưởng, người La Mã rất chú trọng tính trọn vẹn về mặt logic, do đó họ say
sưa khai thác các chi tiết. Chẳng hạn, giáo sư hãy thử nhìn bức chân dung
Mark Averreli mà xem. Ông ta là người anh hùng, là đối tượng cho người
ta bắt chước, cho trẻ con noi theo.
– Các chi tiết về quần áo và cách xử lý chính xác phần nửa thân người
phía trên quả có tài tình thật. Song ngài hãy nhìn kỹ nét mặt Averreli mà
xem, – Pleischner thận trọng phản đối. Từ ngày ở trại tập trung ra, giáo sư
không còn thiết tranh luận nữa, lúc nào ông cũng mang trong lòng một sự
phản đối thận trọng – tất cả chỉ có thế. Trước kia, ông hăng hái và say sưa
đánh gục người nào phản bác ý kiến ông. Còn bây giờ ông chỉ đưa ra
những lý do phản đối thận trọng. – Averreli có suy nghĩ gì đâu? Ông ta chỉ
là bức tượng kỷ niệm sự vĩ đại của chính mình. Nếu ngài để ý theo dõi nền
nghệ thuật Pháp cuối thế kỷ mười tám, ngài sẽ tin rằng chính Hy Lạp đã
