tám phần được thực hiện đồng thời, như tám tăm xe của một bánh xe
luôn đồng thời hoạt động phối hợp với trục bánh xe.
Bát Chánh Đạo bao gồm ba lĩnh vực và là ba quan tâm lớn và
chính yếu: Giới, Định, Tuệ. (A) Giới (sila): Đây là lĩnh vực và quan
tâm về hành trì đạo đức, được đặt trên khái niệm tình thương yêu và
lòng thương xót phổ quát đối với mọi người mọi vật; (B) Định
(samadhi): đưa tới đỉnh thực hành là thiền quán thể hiện bản tính chân
thực của tự ngã và thế giới; (C) Tuệ (prajna): đưa tới việc thực hiện tri
thức đúng đắn về thực tại và thể hiện sung mãn sự giác ngộ. Diễn tả
một cách khái quát, có thể nói Bát Chánh Đạo nhằm vun trồng thực
hiện cuộc sống với hành xử không bị điều động bởi ý tưởng về cái tự
ngã. Sau đây ta bàn thêm một ít chi tiết về các phần của Bát Chánh
Đạo này. [Tác giả của chương này sắp xếp số thứ tự 08 phần thực hành
của Bát Chánh Đạo tương ứng với 03 lĩnh vực Giới-Định-Tuệ; do đó
02 việc thực hành đầu tiên trong bảng truyền thống về Bát Chánh Đạo
(Chánh Kiến, Chánh Tư duy) được tác giả sắp xếp vào lĩnh vực Tuệ là
phần cao nhất của Bát Chánh Đạo, nên được liệt kê thành phần thực
hành số 07 và số 08 cuối cùng. Tiết mục Bát Chánh Đạo này được
biên dịch thêm tiếng Phạn và với hình thức rõ ràng và dễ hiểu hơn,
ND].
(A) Giới: Quan tâm về cuộc sống đạo đức gồm 03 điều thực hành:
Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp và Chánh Mạng.
01. Chánh Ngữ [samyag-vac, Nói đúng, Right Speech] có nghĩa ta
phải nói năng một cách có ích lợi cho mọi người mọi vật. Nói đúng
lúc đúng chỗ, tránh nói dối, nói thô bạo, nói gây hại, nói vô ích. Nếu
không có gì đáng nói, thì tốt hơn là giữ im lặng, một sự “im lặng cao
nhã” (“noble silence”).
02. Chánh Nghiệp [samyag-karmanta, Làm đúng, Right Action]
bao hàm sự trau dồi đức hạnh luân lý, cách cư xử đầy tương kính và
hòa nhã nơi mình và đối với kẻ khác. Tránh sát hại, trộm cắp, lừa đảo,
gian lận, tương quan giới tính bất chính, ma túy nghiện ngập.
