03. Chánh Mạng [samyag-ajiva, Mưu sinh đúng, Right Livelihood]
biểu hiện trong việc sinh sống và làm nẩy sinh lợi nhuận không gây
thiệt hại cho kẻ khác, cũng như không làm tổn phí sự an sinh của tha
nhân. Có một số mưu sinh sai trái như sản xuất và mua bán vũ khí, sát
hại súc vật, chế tạo ma túy độc dược.
(B) Định: Quan tâm về cuộc sống tinh thần gồm 03 điều thực hành:
Chánh Tinh tấn, Chánh Niệm và Chánh Định.
04. Chánh Tinh tấn [samyag-vyayama, Nỗ lực đúng, Right Effort]
đòi hỏi sự nỗ lực của bản thân để gầy dựng và vun trồng những tâm
trạng tinh thần cường tráng lành mạnh. Vượt trên mọi trạng thái nhu
nhược, phải tập hợp toàn bộ năng lượng để phát triển mọi phương diện
của đời sống một người Phật tử.
05. Chánh Niệm [samyag-smrti, Chú tâm đúng, Right
Mindfulness] là một thực hành ngẫm suy thiền định nhằm chuyên cần
nhận thức [tỉnh thức] về thân, tâm, trí, cảm xúc, tư tưởng. Thực hành
này thường được xem là điều cơ bản nhất của Chánh Đạo. Tỉnh thức
thiền định thường được thể hiện với sự chú tâm theo dõi hơi thở, cùng
hơi thở đi sâu, đi sâu đến thức nhận về bản tính của thực tại như khổ
đau, vô thường và vô ngã.
06. Chánh Định [samyag-samadhi, Tập trung tư tưởng đúng, Right
Concentration] khác với thực hành Chánh Niệm, bởi sự chuyên cần
ngẫm suy thiền định cũng dùng đến những kỹ năng tập trung tâm thức
vào một điểm. Như vậy, có hai cách thực hành thiền định theo như
trong các thư văn Phật giáo. Theo cách thứ nhất, ta rút về các giác
quan ra khỏi các giác nghiệm thường tình, rồi thu hẹp sự nhận thức từ
hàm phổ bình thường rộng lớn của nó để cuối cùng tập trung vào một
điểm. Theo cách thứ hai, thay vì thu hẹp rồi tắt đi nhận thức, thì ta lại
hoàn toàn mở rộng nhận thức, cho đến khi ta hoàn toàn ý thức được
thực tại như thực tại đích thực là thế, và rồi kiện toàn thức nhận sâu xa
trong bản tính của thế giới và của tự ngã.
