đầu tiên trong lịch sử triết học. Chúng được viết dưới hình thức đàm
thoại, tiêu biểu với Sokrates trong vai trò dẫn đưa lý luận. Nhiều học
giả cho rằng, trong các Đối thoại thời đầu như Apologie, Kriton,
Euthydemos và Menon, Platon phần lớn đã trình bày tư tưởng của
Sokrates, còn trong những Đối thoại về sau (có khuynh hướng viết dài
và với nhiều kỹ thuật hơn) Platon đã trình bày các luận thuyết của
chính mình. Platon đã thành lập Viện Hàn lâm Athena, được coi như
trường đại học đầu tiên trên thế giới.
Một trong những thư văn trứ danh và được nghiên cứu nhiều nhất
của Platon là Đối thoại Cộng hòa (nguyên tự Hy Lạp: Politeia =
State; Latinh: Res publica = Republic = Việc công), một Đối thoại dài,
phức tạp và được lý luận chặt chẽ giữa nhiều nhân vật. Đối thoại này
theo truyền thống được chia thành 10 tập (sự phân chia này không
nhất thiết dựa trên các loại luận cứ). Như nhan đề gợi ý, một chủ đề
chính là nét đại cương về một xã hội lý tưởng, nhưng luận cứ chủ đạo
lại bàn đến những vấn đề và sự thực hiện con người cá thể. Trong tác
phẩm này, Platon đề cập đến nhiều đề tài, gồm siêu hình, tri thức luận,
tâm lý, đạo đức, chính trị, giai cấp xã hội, gia đình, giáo dục, nghệ
thuật. Ở đây, tôi sẽ tập trung vào Đối thoại Cộng hòa, với thỉnh thoảng
tham chiếu đến các Đối thoại khác. Tôi sẽ kết hợp một số điểm phê
phán với phần trình bày của tôi. (Có một hệ thống đánh số trang theo
truyền thống cho các văn thư của Platon: các tham chiếu của tôi đều
chỉ về Đối thoại Cộng hòa, trừ khi có những chỉ dẫn nào khác).
BỐI CẢNH SIÊU HÌNH:
HỌC THUYẾT VỀ Ý THỂ
Mặc dầu Platon có đề cập đến Thượng đế (God), hay các thiên đế
(gods), trong nhiều nơi, nhưng không rõ Platon đã nghiêm túc đến
chừng nào khi ông nói đến tên gọi này (người ta khó lòng gọi ông là
một tín đồ của hệ thống đa thần trong tôn giáo dân gian Hy Lạp). Khi
ông dùng từ “Thượng đế” số ít, ông không muốn nói theo khái niệm
trong Kinh thánh Do Thái giáo [và Kitô giáo sau này] để chỉ về một
