Đấng có thân vị đã từng tỏ mình ra và tương quan trao đổi với một
đoàn dân riêng biệt cũng như đã từng can thiệp vào lịch sử của nhân
loại. Đúng hơn, Platon có trong đầu một Ý thể trừu tượng: trong Đối
thoại [từ ngữ này từ đây sẽ được hiểu ngầm, không minh thị viết ra]
Philebos và Nomoi (Luật/Laws), Thượng đế hay Thần linh được
đồng nhất hóa với Lý tính (logos) trong vũ trụ. (Đoạn mở đầu sách
Tin Mừng Johannes (Gospel of John), “Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời
(logos)...”, cho thấy ảnh hưởng từ Ý thể của Platon này). Trong
Timaios, Platon có đưa ra một câu chuyện tạo thành khác với giáo lý
Kinh thánh về việc tạo dựng của Thượng đế từ hư không, theo đó
“Minh tuệ linh thánh” (“divine wisdom”) của Platon đã tổ chức thế
giới từ vật liệu có sẵn và chỉ có thể làm thật tốt trong khả năng với
chất liệu có phần bướng bỉnh này.
Nhưng điều khác biệt đặc thù của Siêu hình luận nơi Platon là học
thuyết Ý thể [tiếng Hy Lạp là eidos: mẫu hình, mô hình, nguyên mẫu,
ý thể − cũng từ đây, thuật ngữ tiếng Đức cho học thuyết này được gọi
là Ideenlehre = học thuyết Ý thể]. Nhưng quả là khó khăn để giải thích
một cách triết học điều ấy muốn nói gì, bởi Platon không hề trình bày
điều ấy một cách minh thị trong một luận thuyết, ông cũng không hề
luận bàn về điều đó một cách có hệ thống. Điều ấy chỉ được nhắc đến
hoặc được giả định vào những điểm chủ yếu trong các Đối thoại, tuy
nhiên cũng phải nhìn nhận Platon trong nhiều nơi đã phải vật lộn
không ít với vấn đề này, như trong Parmenides. Chúng ta cũng cần
nhớ rằng, Platon là một kẻ tiên phong trong triết học, ông đã từng
gắng gổ tìm cách diễn tả và làm sáng tỏ những tư tưởng cơ bản lần đầu
tiên trong tư tưởng nhân loại.
Platon nhận thức được rằng, tri thức của con người không phải đơn
giản chỉ là việc quan sát một cách thụ động các sự vật và các biến cố
trong thế giới chung quanh mình. Như ông biện luận trong Theaitetos,
tri thức của chúng ta bao hàm giác tính (understanding), qua đó chúng
ta giải thích một cách chủ động những kích động chúng ta nhận được
