tận tình cống hiến cho nhiều lý tưởng khác nhau (td. nghề nghiệp,
gia đình, tôn giáo, chính trị, thơ văn, âm nhạc, thể dục thể thao) và ở
đây không có một ép buộc nào cho bất cứ một ai chỉ có một ưu tiên
độc nhất hay thường xuyên.
Nếu chúng ta bỏ ra ngoài sự siêu đánh giá cuối cùng của Aristoteles
về hoạt động thuần túy tinh thần này và đặt nó vào trong tổng thể đa
phức các lý tưởng của con người (những việc đáng làm vì chủ đích tự
nó, không việc gì phải áp bức ép buộc), chúng ta sẽ có một khái niệm
hấp dẫn hơn về sự rạng rỡ khai hoa của con người thích ứng với công
thức hoạt động theo Aristoteles (I.7) sử dụng những khả năng thuần lý
của chúng ta, thực thi cách “hoàn hảo và tinh tế” trọn cả cuộc đời –
khi “thuần lý” cũng bao hàm lý tính vừa thực hành vừa lý thuyết.
Chúng ta có ở đây cái nền tảng của một “Đạo đức học tập trung vào
con người”, một “Đạo đức học quy nhân” hay “Đạo đức học vị
nhân”.
Nhưng nơi đây có gì thiếu sót chăng? Chúng ta có thể phải vật vã
đau thương khi nghĩ rằng, trong khi nhiều người trong một giai cấp
hay một dân tộc được sống một cuộc đời rất sung mãn với những tiêu
chuẩn trên đây – vui thích với nghề nghiệp, gia đình và bạn hữu, nghệ
thuật và khoa học, thể thao, giải trí và thú chơi riêng, và nhiều điều
khác như vậy trong phối hợp với nhau tùy theo từng người – cùng khi
đó thì nhiều người khác có rất ít hoặc không chút cơ may nào cho một
cuộc sống sung mãn như thế. Trong chính xã hội của Aristoteles,
người nô lệ và người man rợ có rất ít quyền lợi, hoặc giả nếu có đi
nữa. Và dường như cả giữa những nam nhân Hy Lạp đi nữa, thì cũng
chỉ có những người quý tộc là có thể mong đợi những nghề nghiệp trí
thức và chính trị. Trong thời đại của chính chúng ta, trong những chế
độ được gọi là dân chủ hào phóng, tự do (và phồn thịnh), thì thật rõ
ràng đau thương mà nhận định, không phải tất cả mọi người trong xã
hội chúng ta có được những cơ may cho một cuộc sống thành tựu, còn
