MƯỜI HAI HỌC THUYẾT VỀ BẢN TÍNH CON NGƯỜI - Trang 265

“đám mây nhân chứng” to lớn (Hebrews 12:1): Các mẫu gương tiên
tri bắt đầu với Adam và kết thúc với Muhammad. Shari’a, bị nhiều
người phương Tây hiểu sai như một thứ bộ luật, nhưng đích thực là
một Lý tưởng của cuộc sống chiếu theo gương hạnh Tiên tri. Những
người Đạo Islam sùng đạo suy ngẫm về gương hạnh được Muhammad
và các nhân vật tiên tri đưa ra (gồm Abraham, Joseph, Moses, và
Jesus) cũng như các gương hạnh đã được lưu giữ lại cho họ trong một
phần rộng lớn của văn chương sùng đạo (gồm cả Qur’an và hadith).
Fiqh (nhầm lẫn với Shari’a nơi nhiều người phương Tây) không phải
là một bộ luật, nhưng là một ngành học chuyên nghiệp cao về Giải
kinh (Thông diễn: hermeneutics), trong đó các học giả Đạo Islam tìm
cách áp dụng những quy luật đến từ các câu chuyện về các tiên tri (và
những quy luật đến từ các quy luật đến từ các câu chuyện đó, v.v...)
trong những trường hợp riêng biệt. Ngành học thuật như thế đã sản
xuất ra một tầng văn chương rộng lớn mà ta có thể gọi là “hợp pháp”
(legal), mặc dầu khái niệm Đạo Islam về luật pháp là một khái niệm
rất bao quát; nó bao trùm không những các vấn đề pháp lý tự nó (per
se) (điều gì làm thành tội ác, điều gì là thực hành kinh doanh sòng
phẳng, làm sao ta có thể kế thừa quyền sở hữu từ một thành viên gia
đình quá cố, v.v...), nhưng còn là những vấn đề về phép xã giao, nghi
thức tôn giáo, vệ sinh cá nhân, và nhiều điều như thế. Ta có thể nói,
người Đạo Islam sùng đạo tìm cách lấp đầy những khoảng trống trong
Kế hoạch của Thượng đế được áp dụng cho họ trong cuộc sống cá thể
của mình bằng cách chú trọng vào những bài học riêng biệt rút ra từ
những nguồn văn chương phức tạp đó. Nhưng như thế vẫn chưa phải
là tất cả: Truyền thống mộ đạo Đạo Islam (gồm cả Sufi tâm đạo: al-
sufiyya: chiều kích huyền nhiệm) cung ứng nhiều gương hạnh khác
nữa để tích cực noi gương. Những gương hạnh như thế được đặc biệt
chuyển tải thông qua những câu chuyện trong loại sách “Cuộc đời các
thánh”: truyền thống về các thánh nam và các thánh nữ (imams,
master dervisches, shaykhs, và shaykhahs), mà đức hạnh gương mẫu
của họ chứng thực rằng, cái lý tưởng về tính hoàn thiện của con người