hành động tự do của Thượng đế, chỉ Ân sủng (hay Ân điển) của Ngài,
mới có thể cứu được ta; và nếu một số người được cứu (và được “tiền
định” như thế bởi sự “lựa chọn” của Thượng đế), trong khi những
người khác thì không, điều ấy không bởi công nghiệp riêng tư của cá
nhân nào. Augustine bảo vệ những quan điểm này trong một cuộc
tranh luận nổi tiếng với Pelagius (nhà tư tưởng đầu tiên từ Quần đảo
Anh quốc xuất hiện trên lịch sử), người bảo trì lập trường rằng, cuối
cùng chính chúng ta tự cứu mình bởi sự lựa chọn tự do của chúng ta.
Augustine thuyết phục Công đồng của Giáo hội phải lên án Pelagius là
dị giáo, nhưng mối tương quan giữa tự do của con người và ân sủng
của Thượng đế vẫn là một vấn đề nhức nhối quan trọng trong thần
học.
Cảm nhận của Augustine về tình trạng tội lỗi của con người như
được biểu hiện nơi những ham muốn của thể xác đã để lại một ảnh
hưởng tai hại trong phần lớn tư tưởng Kitô giáo sau đó, tư tưởng này
có khuynh hướng đồng nhất tội với dục tính − hay ít nữa tập trung chú
trọng vào giới tính như là minh họa trước nhất của tội. Điều ấy lại kết
nối với khuynh hướng hạ giá người phụ nữ, xem họ như là cấu kết với
những điều trần tục thể xác hơn những người đàn ông, và xem hôn
nhân là thấp kém hơn độc thân.
Augustine có một cảm nhận mạnh mẽ về lịch sử và sự quan phòng
của Thượng đế. Ông đưa ra một phân biệt nổi tiếng giữa Thành trì của
con người − trật tự trong thời gian của chính sự và quyền lực của con
người (được biểu hiện vào thời đại của ông bởi Đế chế La Mã) − và
Thành trì của Thượng đế − định mệnh lý tưởng của con người trong
đó Ý định của Thượng đế cuối cùng sẽ được thể hiện. Nhưng Giáo hội
Kitô giáo “La Mã hóa” chiếm một vị trí dị nghĩa giữa hai Thành trì đó
− một cơ chế nhân loại bất toàn, thay đổi và phát triển trong thời gian
dọc theo lịch sử và văn hóa thế trần, đàng khác lại tin vào sự hiện thân
và kiện toàn Ý định của Thượng đế. Augustine có một niềm tin rất
mạnh vào quyền lực của Giáo hội và vào tính quan trọng của sự hợp
