ngôn từ này nghe ra cũng làm cho người ta hiểu chúng có thể hoặc
không có thể phân biệt với nhau. Chúng ta không cần thiết phải lặn lội
lâu hơn trong vùng nước ngôn ngữ u minh này ở đây, trong phần sau
chúng ta sẽ thấy Kant đưa ra rõ hơn sự phân biệt giữa hiện tượng/vật
tự thân khi bàn về hành động của con người.
Trong nửa phần sau của tác phẩm Phê phán thứ nhất (Biện chứng
pháp), Kant chẩn đoán cách thức lý trí của con người tìm cách đi xa
hơn những giới hạn của một sự sử dụng chính đáng về chính mình, khi
chúng ta cho là hão huyền cái tri thức siêu hình về những “sự vật như
chúng là trong chúng” (linh hồn con người, thế giới như là một toàn
thể, những sự kiện không có nguyên nhân, và Thượng đế). Những
đoan chắc như thế từ lâu đã từng là những điều trung tâm trong thần
học và trong triết học phương Tây, nhưng chúng lại đi xa ra ngoài ranh
giới của tri thức con người được Kant diễn giải trong phần Phân tích
pháp. Quan điểm của Kant là, dẫu rằng chúng ta có thể diễn đạt và am
hiểu những khẳng định siêu hình đó (chúng không phải là vô nghĩa,
như các nhà luận lý thực nghiệm (logical positivists) của thế kỷ XX
tuyên bố), nhưng chúng ta không thể chứng minh hay bác bỏ chúng;
chúng ta cũng không thể đạt được một sự hiển nhiên cho dầu là không
chắc (probable) về việc thuận hay nghịch đối với chúng.
Điều ấy đưa đến một sự đoạn tuyệt dứt khoát đối với truyền thống
thần học tự nhiên (nhưng không phải là đã mai một, cả đến hôm nay).
Sự đoạn tuyệt này nay tìm cách đưa ra những chứng cứ theo lý tính
hay sự hiển nhiên thực nghiệm hầu như khoa học về sự hiện hữu của
Thượng đế. Nhưng vẫn luôn thấy tồn tại một huyết mạch “duy tín”
(“fideist”) trong tư duy tôn giáo − được minh họa bằng thí dụ những
nhà tư tưởng khác biệt nhau như Augustinus, al-Ghazali, Pascal,
Kierkegaard − dòng tư duy nói rằng, niềm tin đi xa hơn lý tính ngay từ
thuở ban đầu. Thoạt nhìn thì xem ra Kant thích hợp với truyền thống
này, cho rằng những mệnh đề thần học là một vấn đề thuộc đức tin
