thuần lý, có thể có những lựa chọn không bị kiềm chế bởi tiền định.
Và trên hết, chúng ta có khả năng hành động với những lý do luân lý,
chứ không nhất thiết vì những ham thích tư kỷ. Ông bác bỏ quan điểm
“tương thích” (“compatibilistisch”/“compatibilist”) về tự do đề xướng
bởi các triết gia thực nghiệm như Hobbes và Hume, theo đó một hành
động “tự do” đơn thuần chỉ là một hành động mà nguyên nhân là
những ham muốn và tin tưởng của chính tác nhân − quan điểm đó chỉ
như là “một cách tránh né thảm hại” (“ein elender behelf”/“a wretched
subterfuge”) (Phê phán thứ hai, 5:96; xem bản dịch PPLTTH của
BVNS). Quan điểm của Kant là hành động của con người không thể
giản lược vào nguyên nhân thể lý và rằng những hành động đó bao
hàm những lựa chọn mà không phải chính chúng gây ra nguyên nhân.
Kant đưa ra giải quyết cho “Nghịch lý thứ ba” (“Third Antinomy”)
của ông (sự mâu thuẫn bên ngoài giữa tự do ý chí và thuyết tất
định/determinism) là: bao lâu chúng ta là “hiện tượng” (nghĩa là
những thân xác sinh học được nhận thức), bấy lâu chúng ta được quyết
định giống như mọi vật khác trong thế giới vật lý, nhưng khi chúng ta
được xem như những hữu thể có lý tính hoạt động với lý do, thì chúng
ta có thể là tự do (A549/B577 tt.). Kant hỗ trợ quan điểm này với sự
phân biệt giữa các tính năng “thực nghiệm” và “khả niệm”
(“intelligible”):
“... nơi một chủ thể trong thế giới cảm tính, trước hết chúng ta có
một tính năng thường nghiệm, qua đó những hành vi của chủ thể −
như là những hiện tượng − hoàn toàn nằm trong sự nối kết với những
hiện tượng khác theo những định luật tự nhiên bền vững... Thứ hai là,
người ta phải thừa nhận cho chủ thể một tính năng khả niệm, nhờ đó
nó tuy là nguyên nhân của những hành vi như là những hiện tượng,
nhưng bản thân nó lại không phục tùng điều kiện nào của bản năng cả,
và bản thân không phải là hiện tượng. Người ta có thể gọi tính năng
trước là tính năng của một sự vật ở trong hiện tượng, còn tính năng
