Philosophische Manuskripte aus dem Jahre 1844, MEW 40, 544].
Hẳn nhiên có những sự kiện sinh vật học, như thân xác chúng ta được
làm ra, nhu cầu ăn uống, thúc bách sinh sản, nhưng Marx nhấn mạnh
nhiều điều đúng với những người trong một xã hội hay một thời kỳ có
thể không đúng trong một nơi khác hay một thời gian khác. Quả thật,
Marx nhận xét rằng “mọi lịch sử không gì khác hơn là một sự biến đổi
thường xuyên của Bản tính con người”. Hầu như mọi việc mà một con
người làm, đều giả định sự hiện hữu của những người khác. Cả cách
thức ta làm ra đồ ăn và nuôi dưỡng con cái cũng đều học được từ xã
hội. Sản xuất kinh tế điển hình đòi hỏi sự hợp tác. Điều đó không có
nghĩa, xã hội là một thực thể trừu tượng tác động một cách bí nhiệm
trên các cá nhân: Đúng hơn, loại sự việc gì chúng ta làm đều chịu ảnh
hưởng bởi những tương tác trong xã hội mà chúng ta sống. Những
điều xem ra như do “bản năng” hay “tự nhiên” trong một xã hội hay
một thời kỳ − thí dụ như vai trò nào đó của người phụ nữ − có thể rất
khác biệt trong một nơi khác.
Chúng ta có thể tóm lược điểm thiết yếu này bằng cách nói rằng, xã
hội học không thể giản lược thành tâm lý học. Không phải mọi sự việc
về con người đều có thể giải thích bằng những sự kiện của cá thể; cái
kiểu cách xã hội trong đó con người sống cũng phải được xem xét.
Điểm phương pháp luận này là một trong những đóng góp đặc thù
nhất của Marx, và cũng là một trong những điều được chấp nhận rộng
rãi nhất. Do đó, ông được nhìn nhận như một trong những vị tổ sáng
lập môn xã hội học. Và phương pháp này có thể được chấp nhận, mặc
dù ta đồng ý hay không về những kết luận riêng biệt mà ông đi đến.
Nhưng còn một điều khái quát phổ cập quan trọng mà Marx đưa ra
về Bản tính con người. Đó là, chúng ta là những hữu thể sinh động
(active), tạo tác (productive); chúng ta tự bản tính khác với các sinh
vật khác, bởi chúng ta tạo tác những phương tiện cho sự tồn tại của
chúng ta. Và chúng ta làm điều đó không như con ong làm mật, bởi
chúng ta làm những quyết định có ý thức về cách tạo tác sinh kế của
