thống. Cả những người buôn bán tự lập và những kẻ ngồi trên đầu hệ
thống kinh tế − như ban điều hành, giám đốc ngân hàng, quản trị nhà
nước − có thể cảm thấy bị thúc ép bởi những lực lượng ngoài sự kiểm
soát của họ. Có khi ý tưởng phiền hà nhất không hẳn là vì có người bất
lực ngồi bàn kiểm soát, nhưng là không có một ai kiểm soát.
Có lẽ chúng ta có thể diễn tả điều thiết yếu của Marx bằng cách
diễn đạt lại (paraphrase) một danh ngôn của Đức Jesus khi Ngài nói về
ngày Sabbath [Ngày nghỉ của người Do Thái giáo được dành riêng để
phụng thờ Thượng đế, không được làm các công việc làm ăn như các
ngày khác. Các kinh sư Do Thái giáo đã giải thích luật lệ ngày
Sabbath theo chân chữ, nên đã lên án những việc như bứt một bông
lúa hay những việc lành việc thiện nào khác trong ngày Sabbath;
nhưng Đức Jesus nói: “Ngày Sabbath được làm cho con người, chứ
không phải con người được làm cho ngày Sabbath”, Mark 2: 23-28,
ND]:
Con người không sống để sản xuất, nhưng sản xuất là để phục vụ
con người.
Và điều này phải được áp dụng cho tất cả mọi người liên quan −
chủ, người làm công, người tiêu thụ, và cả những ai chịu tác động bởi
những hậu quả xấu như ô nhiễm môi trường. Khó khăn thực tiễn to
lớn, dĩ nhiên, là thể hiện thế nào lý tưởng này vào trong xã hội.
TOA THUỐC:
CÁCH MẠNG VÀ KHÔNG TƯỞNG (UTOPIA)
“Nếu con người được hình thành bởi hoàn cảnh, thì hoàn cảnh cũng
phải được hình thành bởi con người”. Nếu tha hóa và bóc lột là những
vấn đề xã hội gây nên bởi bản chất của hệ thống kinh tế tư bản, thì
phương thức giải quyết sẽ là loại bỏ hệ thống kinh tế đó đi và thay thế
bằng một hệ thống kinh tế khác tốt hơn. Marx nghĩ điều đó thế nào
cũng sẽ phải xảy ra: Chế độ tư bản sẽ bị vỡ tung bởi những mâu thuẫn
nội tại của nó, và cuộc cách mạng cộng sản sẽ đưa đến một trật tự xã
hội mới. Khác với xác tín của người Kitô giáo tuyên xưng sự giải cứu
