Những nghi ngờ tương tự cũng có thể được nêu lên trong những giả
định về một nguyên nhân vô thức trong các trường hợp “lỡ lời”
(Versprechen, slip oft the tongue) hay những “hành động lầm lỡ”
(Fehlhandlung, mistaken action). Điều chúng ta có, được xem ra như
không phải là một học thuyết mang tính khoa học, nhưng là một lời
dạy mang tính phương pháp luận, rằng trong việc tìm hiểu về con
người ta phải biết giải thích (thông diễn) những ý nghĩa ẩn giấu trong
những gì con người nói hay làm (xem phần dưới).
Giả định cơ bản của Freud về những trạng thái tinh thần vô
thức: Freud bác bỏ khẳng định tiên nghiệm (a priori) của một số triết
gia cho rằng hiện hữu tinh thần tức cũng bao hàm hiện hữu ý thức.
Không có quy tắc chính xác nào cho việc sử dụng khái niệm “tinh
thần” (mental) rất co giãn này. Descartes đã ảnh hưởng đến nhiều triết
gia trong việc đồng nhất hóa tinh thần với ý thức; những người thuộc
chủ nghĩa hành vi cư xử (Behaviorists) loại bỏ khái niệm tâm trạng
tinh thần khi chúng không xác định được bởi hành vi quan sát (xem
chương 12); các nhà tâm lý học ngày nay lại đưa ra mọi loại lý thuyết
hóa về các trạng thái tinh thần thông tin − tiến trình (information −
processing mental states) trên mọi cấp độ. Một điều ràng buộc đích
đáng là mỗi khẳng định như thế cần phải được kiểm nghiệm bằng sự
hiển nhiên của quan sát và phải được diễn giải để có thể chấp nhận
được là đúng sự thật. Vậy câu hỏi mà chúng ta phải đặt ra là, giả định
của Freud về những trạng thái tinh thần vô thức có đưa lại một giải
thích thỏa mãn cho những gì chúng ta quan sát được về con người và
hành vi của con người không.
Khi giải thích hành động và hành vi cư xử thường ngày, ta kêu gọi
đến những nhận thức, cảm xúc, ước muốn, ý định – nhưng không một
điều nào trong tất cả những điều đó có thể quan sát rõ mười mươi
(literally) bằng giác quan, mặc dầu ai nấy khi nhìn vào nội tâm có thể
ý thức được chúng. Một số lý thuyết hóa của Freud chỉ đi một con
