công việc của mình, nghĩ rằng nó xác định mọi hành động, cử chỉ, thái
độ, trong khi sự thật là − dĩ nhiên − cậu ta đã chọn công việc này và tự
do thôi việc bất cứ lúc nào, kể cả khi vì thế mà thất nghiệp. Cậu ta
không nhất thiết là một cậu bồi bàn, bởi không một ai nhất thiết là một
vật gì đó. Sartre viết: “Người bồi bàn không thể tức khắc là một kẻ bồi
bàn trong nghĩa giống như bình mực này là một bình mực”; “nhất thiết
là chúng ta làm [cho] chính chúng ta ra như ta hiện là” (tr. 59). Hành
động của một công nhân không phải theo từng nét chữ được xác định
bởi bảng quy tắc của hãng xưởng doanh nghiệp, bởi đương sự vẫn
luôn có thể quyết định phản đối hay bỏ việc. Kể cả một quân nhân vẫn
có thể từ chối không ra trận, dĩ nhiên có thể với giá phải trả là ra tòa
hay bị kết án. Bất cứ công việc gì ta làm, vai trò gì ta đóng, và (Sartre
muốn thêm vào) giá trị nào ta tôn trọng (tr. 38, 627) đều được thực
hiện chỉ bởi quyết định liên lỉ được làm mới lại của chính chúng ta.
Sartre phủ nhận các giải thích về sự không thành thực theo nghĩa
những tâm trạng vô thức của tinh thần (tr. 50-54). Một nhà phân tâm
trường phái Freud có thể tìm cách mô tả các trường hợp quán cà phê
được Sartre nêu ra như những thí dụ của sự dồn nén xuống tầng vô
thức: Cô gái có thể được cho là đang dồn nén sự nhìn biết của cô về
việc dụ dỗ của chàng trai. Nhưng Sartre chỉ ra cái mâu thuẫn rõ ràng
của ý tưởng dồn nén. Chúng ta phải quy cái hành động hay cái tiến
trình dồn nén cho một yếu tố nào đó trong tâm thức (tác tố ‘kiểm
duyệt’: ‘censor’); và tác tố kiểm duyệt này phải có khả năng phân biệt
giữa điều gì phải dồn nén và điều gì phải giữ lại trong ý thức, và như
thế nó phải nhận thức được ý tưởng bị dồn nén, nhưng lại làm như là
không nhận thức điều đó. Sartre kết luận rằng, chính tác tố kiểm duyệt
là trong tình trạng không thành thực, và chúng ta không nhận được
một giải thích nào thêm cho biết tại sao việc không thành thực lại có
thể có được nơi một thành phần của tinh thần thay vì nơi tổng thể con
người (tr. 52-53).
