động diễn tả ý định” (“intention movements”) chuẩn bị cất cánh bay
đi. Sự tiến hóa cách hành xử, như những nét đặc trưng của cơ thể,
thường bao hàm một sự “thể hiện thô sơ” (“jerry-building”), một sự
thích ứng những điều di truyền vào những sử dụng mới trong những
điều kiện đã thay đổi. Ta không thể bấm nút ngược dòng quan sát quá
khứ, nhưng trong một số trường hợp các nhà nghiên cứu tập tục hành
xử có thể đưa ra những suy luận hợp lý về các nẻo đường của lịch sử
tiến hóa, và như thế phân biệt (4) với (3).
Hẳn rằng, những trả lời cho bốn loại câu hỏi trên đây là hoàn toàn
tương thích với nhau; chúng tất thảy là thành phần của toàn bộ sự thực
phức tạp về tập tục hành xử của sinh vật. Nếu có một điều được coi là
một sự giải thích hoàn chỉnh về bất cứ một hành động nào đó, thì ta
phải bao gồm những sự kiện đáng giá của cả bốn cấp bậc ý nghĩa nói
trên.
Konrad Lorenz (1903 − 1989) được trở nên danh tiếng nhờ các
nghiên cứu của ông về cách hành xử của các sinh vật, cách riêng về
“dấu vết hòa đồng” (“imprinting”) của những con vịt con đối với vật
cử động đầu tiên chúng thấy. Ông cũng đã viết một cách hấp dẫn cho
quần chúng độc giả và tìm cách ứng dụng những tri thức sinh học của
ông vào các vấn đề con người, mặc dầu danh tiếng của ông cũng bị bôi
nhọ bởi những phát hiện về sự cộng tác của ông với Đức quốc xã
những năm 1940. Trong tác phẩm Về vấn đề Gây hấn (On
Aggression), năm 1963, ông cung cấp một chẩn mạch về các vấn đề
con người dựa trên những xu hướng được cho là gây hấn tự bẩm sinh
của chúng ta. Ông gợi ý nói rằng, con người tự bẩm sinh có một xu
hướng giữ một thái độ gây hấn đối với người trong chủng loại của
mình, và ông tìm thấy một giải thích trong tư tưởng tiến hóa cho điều
đó; ông nghĩ vào một giai đoạn nào đó trong tiến trình tiến hóa của tổ
tiên ta, có thể đã có một đe dọa lớn cho cuộc sống đến từ những nhóm
sinh vật dạng người (hominoid). Và như thế, những nhóm nào liên kết
