với nhau để đánh đấu giỏi nhất với các nhóm khác thì có khuynh
hướng tồn tại được lâu hơn.
Nhưng Lozenz có nguy cơ rơi vào một cạm bẫy đang chờ đợi những
kẻ tìm cách giải thích như thế về sự tiến hóa những nét đặc trưng của
con người − ấy là, quá dễ dàng khẳng định về một mẫu hình hành xử
nào đó của con người như bởi bẩm sinh thay vì bởi văn hóa đã được
học hay được khuyến khích, và rồi tưởng tượng ra mà không đủ kiểm
chứng một giả thuyết về những áp lực chọn lọc trong một quá trình
tiến hóa lâu dài của tổ tiên ta. Và như thế, có một cám dỗ mãnh liệt
trong suy luận, rằng bởi có một loại thái độ nào đó là (giả thiết) bẩm
sinh trong con người, nên không thể tránh khỏi − hoặc ít nhất rất khó
có thể loại bỏ hay khuyến cáo. Mẫu hình luận chứng như thế đã được
áp dụng một cách rất đáng ngờ vực vào những cách hành xử như gây
hấn, chiến tranh, cưỡng đoạt. Các nhà sinh vật học cũng chỉ trích
Lorenz về quan niệm “chọn lọc nhóm” (“group selection”), điều − như
chúng ta đã xem − cũng đã được chính Darwin đề xuất, nhưng sau đó
đã bị những người tiếp nối bác bỏ. Dẫu sao, việc tranh luận vẫn được
tiếp tục về khả năng của sự “chọn lọc nhóm” trong một số điều kiện,
và như vậy có lẽ chúng ta có thể nói rằng, ban giám khảo hãy còn
trong tư thế bảo vệ một số phiên bản giả thiết của Lorenz về một xu
hướng bẩm sinh của con người trong vấn đề “gây hấn nhóm” trong
một số hoàn cảnh nào đó.
Chomsky và Tâm lý học nhận thức
(Chomsky and Cognitive Psychology)
Một nét rất đặc trưng của thái độ hành xử của con người là việc sử
dụng ngôn ngữ. Trong tác phẩm Hành xử bằng lời nói (Verbal
Behavior) năm 1957, B.F. Skinner đề xuất rằng, mọi ngôn từ của con
người có thể giải thích bằng sự điều kiện hóa của người phát ngôn bởi
môi trường xã hội trước đó của đương sự: ngôn từ của những người
chung quanh và phản ứng của họ đối với những tiếng ồn ào của em bé.
Như vậy, một em bé trong một gia đình nói tiếng Tây Ban Nha sẽ
