Chomsky trong tiếp cận với ngôn ngữ đã đưa ra một khung mẫu
(paradigm) ở đây: Hình thức văn phạm thông thường của ngôn ngữ là
do sinh học, kết nối với bộ não, còn sự đa dạng muôn màu của ngôn
ngữ là do văn hóa. Cũng giống như thế, xu hướng của con người đối
với vận động thể thao là điều phổ cập cho hầu hết mọi người, nhưng
sự ưa thích đối với những loại chơi khác nhau thì do tính riêng biệt
của văn hóa (td. chơi baseball ở Mỹ, chơi cricket ở Anh... và nếu loại
chơi bóng của người dân Maya (Trung Mỹ) gồm cả nghi lễ tế sinh, thì
dĩ nhiên còn đi xa hơn là thể thao như ta hiểu). Và toàn bộ sự việc để
trở nên một người cha người mẹ thành công − từ ve vãn và giao hợp,
qua chăm sóc, nuôi nấng, giáo dục, học hành, nghề nghiệp của con cái
cho đến thành thân và thành nhân − là một tổng hợp phức tạp các thử
thách của cuộc sống, bao gồm những phong cách hành xử nặng phần
sinh học, cùng với những tác động, hỗ trợ và ngẫu nhiên của văn hóa
mà chúng ta có.
Sơ đồ Ba giai đoạn
Một cách rất khái quát, chúng ta có thể thấy Sơ đồ những giai đoạn
biện chứng của tư tưởng tiến hoá Hậu-Darwin như sau:
Phần I: nhấn mạnh trên sinh học, trên những gì là tự nhiên trong
chúng ta, bẩm sinh, di tố;
Phần II: nhấn mạnh trên văn hóa, trên những gì là giáo huấn, giáo
dục, học hành, xã hội;
Phần III: nhìn nhận di tố và tư tố, tự nhiên và giáo dục, cả hai đều
thiết yếu quan trọng.
Tránh xa những gì quá đơn giản hóa trong tư tưởng bình dân, mép
dao sắc bén của lý thuyết sinh học bây giờ mang sắc thái toán học.
Xu hướng này được bắt đầu với sự sử dụng thống kê trong di truyền
học và sinh học quần chúng, và nó được phát triển rất nhanh. Các nhà
vật lý học từ lâu đã quen với sự kiện, rằng họ có thể tìm cách giải
thích cho quần chúng những lý thuyết vật lý rất chuyên môn và đầy
toán học của họ bằng những ẩn dụ, nhưng điều này lại cũng quá dễ
