Nhưng Chuyện vô lý là gì?
Theo định nghĩa của Nguyễn Giang trong lời tựa Chuyện vô lý xuất bản tại
Hà Nội năm 1939, như sau: “Theo như nghĩa thông thường, thì một câu
chuyện vô lý là câu chuyện cao hơn, trội hơn cái trí hiểu biết và xét đoán
của mình. Vô lý có nghĩa là bất ngờ: một việc ta đoán, hoặc cứ tự nhiên ta
tin, ta tưởng nó thế này, mà nó lại xảy ra thế kia”.
Cái vô lý mà Lãng Nhân viết ra, là chuyện có thực, căn cứ vào sự thực, một
sự thực thật vô lý mà với óc suy luận thường thường cho rằng: Sao lại như
thế được? Ấy thế mà có đấy! Nó hiện diện như sự thường tình ít ai để ý,
nếu Lãng Nhân không đưa nó vào một khung cảnh, một vấn đề cần nói ra.
Chẳng hạn như chuyện hai ông “An Nam” ở vùng Hải Dương nhất định xin
vào Pháp tịch vì hai ông quả quyết mình là Tây:
“Toà án giao hai ông cho một viên bác sĩ khám nghiệm. Bác sĩ khai rằng
hai ông không có chút máu Tây nào trong huyết quản. Hai ông không chịu
(lẽ tất nhiên), hai ông xin Toà cử một bác sĩ khác khám lại. Thì bác sĩ này
kết luận: Hai ông tuy ‘hình dáng’ An Nam nhưng da thịt Tây!
Toà đã theo lời bác sĩ này mà nhận cho hai ông đáng là dân trong làng Tây.
Thịt da ai cũng là người, nay nhờ có bác sĩ ta mới biết có thứ thịt da An
Nam, có thứ thịt da Tây”.
Thật mỉa may, cay độc! Cái thời dân An Nam bị đô hộ nó như thế đấy.
Nước Việt Nam lụn bại cũng tại những sự việc vô lý cỏn con đó, trong khi
chúng ta cần những người như Thang Trí Dung và Y Xuyên, một người yêu
nước một cách mạng thức thời, một người có lòng nghĩa hiệp. Chuyện này
Lãng Nhân viết ra với thâm ý cảnh tỉnh những ai còn mê muội, đớn hèn
làm tay sai cho thực dân để hại nước, bằng giọng văn giễu cợt và cho đó là
điều vô lý vì ở đầu thế kỷ XX này làm gì còn có chuyện yêu nước và nghĩa
hiệp!
Cùng theo đuổi mục đích trên, câu chuyện “Ăn cho đều” có ý công kích
chế độ cai trị của Pháp bằng ngay kế hoạch Pháp viết ra:
