vùng tiếp giáp giới tuyến không còn sự sống. Những khoảng trống trần trụi
tiếp đến những khoảng hoang vu um tùm. Những cái ngõ vắng tanh, vắng
ngắt hiện ra. Những căn nhà bỏ không đứng đó. Những khu vườn cỏ cao
như rừng. Dấu vết chiến tranh tàn phá ghi lại đây đó một vì tường đổ gục,
một đoạn đường đào, một cái ụ đất, một thân cây cụt đầu chỉ còn trơ “cái
gốc cháy”, những vệt cỏ cháy xém đã xám đen lại. Một vẻ gì lạnh lẽo xuất
lên từ tất cả những cái đó.
Lần đầu tiên tôi biết thế nào là thế giới cõi chết của Vòng Đai Trắng…
(“Người đàn bà trong vòng đai trắng”, Bản chúc thư trên ngọn đỉnh trời,
trang 117-118).
Chiến tranh như thế đó. Nó hiện diện gần 10 năm ở miền Bắc nước Việt với
những khu vực có những Vòng Đai Trắng là vùng đất tự do chém giết cho
cả hai bên, nếu một sinh vật nào dám băng qua. Ấy thế mà những con
người vẫn qua được, dù qua một cách hồi hộp, lo sợ. Mai Thảo đã viết rất
đúng và ngôn ngữ ở đoạn trên gây cho người đọc nỗi hoang vắng ghê ghê
của một bối cảnh chiến tranh chưa phai lạt trong tâm trí của những người di
cư có mặt tại miền Nam hôm nay.
Ngoài những truyện ngắn, Mai Thảo còn tập tuỳ bút Căn nhà vùng nước
mặn do nhà An Tiêm xuất bản năm 1966. Người đọc không được rõ vì lý
do gì, Mai Thảo lại liệt thể văn hồi tưởng này vào thể văn tuỳ bút. Vậy tuỳ
bút là gì?
Có thể giải thích một cách đơn giản: Tuỳ bút là một thể văn được viết theo
lối tuỳ hứng, không cần có cốt chuyện mà chỉ cần dùng ngôn ngữ để
chuyên chở tư tưởng và ý nghĩ. Lời văn phải thật chọn lọc thật hàm súc để
dùng làm biểu tượng (Symbole) cho mỗi ý nghĩ, mỗi tư tưởng ẩn giấu dưới
ngôn ngữ. Do đó, tuỳ bút không thể viết dài được, nó chỉ là đoản văn.
Trong những bài viết cho tờ Khởi Hành gần đây, Mai Thảo đã sử dụng
phương cách viết tuỳ bút.
Tất cả những bài trong tập Căn nhà vùng nước mặn đều có nội dung rõ
ràng và lời văn bình dị tiếp nối một cách thoải mái về ngôn ngữ cũng như
