coi tù nữa. Lịnh – 2910 – biết nhiều thứ quá, ngoài việc làm cách mạng,
ngồi tù. Lịnh – 2910 – dạy Ăng-lê, viết thơ, làm câu đối chữ Nho, sinh hoạt
với anh em trong “căng” bằng cách “ngồi chót vót trên thang đu tập thể
thao, đọc tin tức và tình hình chính trị ngoại giao các nước và những biến
cố xã hội trên khắp thế giới, rồi mổ xẻ chương trình Đại Đông Á của Đại
Nhật Bản”! Người tù 2910, không uống rượu, không nghe hát cô đầu dù,
ông “đội” khố xanh vì lòng “cảm phục” có nhã ý tổ chức buổi hát lậu trong
rừng cho vui, mà Lịnh – 2910 – không chịu.
Để giải thích thái độ đó, Lịnh – 2910 – đưa cho tác giả một vở viết. Vở mở
đầu bằng một tựa đề “Tâm sự của nước độc” dưới chua một dòng nhỏ:
Ai hát hay mà ai hay nghe hát
Phần II, ghi “Tâm sự của nước độc”. Phần hay nhất của Chùa Đàn, mà
Nguyễn Tuân đã cố gắng lần chót trước khi chia tay vĩnh viễn với cái thú
phong lưu, trước khi lìa bỏ “mảnh da thú” cuối cùng.
Cậu Lãnh Út, một trang điền chủ hào hoa, phong nhã. Từ ngày người vợ trẻ
đẹp chết vì tai nạn hoả xa, cậu trở thành kẻ thù của nền văn minh cơ khí.
Cậu đâm mê cuồng, chỉ uống rượu suốt ngày đêm để giải buồn. Rượu, rượu
nhiều vô kể, cả một “tửu phần” có ghi tên cùng ngày tháng từng lứa cất.
Tửu phần do Bá Nhỡ – quản gia – một tử tội trốn tránh, được gia đình Lãnh
Út che chở. Để tạ ơn cứu tử, Bá Nhỡ, một tay tổ chức, một tay nghệ sĩ siêu
phàm, một đệ tử trung kiên, đã tự hy sinh để mang lại nguồn vui cho ân
nhân và người thương nữ, cô Tơ, một ca kỹ nổi danh từ ngày ông Chánh
Thú – chồng cô – chết, thề không hành trình cho ai đàn nữa. Lời thề đã làm
một kẻ mê hát chết mất nửa người. Cô Tơ, vì nhân đạo, không nỡ để Bá
Nhỡ – người đã khổ công vì mình – phải chết, khi hồn ông Chánh Thú đã
nhất quyết để Bá Nhỡ chết cho mình được đầu thai kiếp khác. Nhưng định
mệnh đã ràng buộc mỗi số phận vào nhau, và kết quả đưa tới: một kẻ chết
trên vũng máu của chính huyết quản mình rỏ xuống, một kẻ đi tu, một kẻ
phản tỉnh đi làm cách mạng, và Chùa Đàn được dựng lên trong Ấp Mê
Thảo, do cô Tơ phụ trách nhang đèn.
