năm 1954.
Nguyễn Tuân thời chiến đã lên án Nguyễn Tuân của Vang bóng một thời:
“Trong Vang bóng một thời, tôi đã đứng về phía bọn phong kiến ăn bám,
bóc lột, thống trị nông dân lao động mà đưa ra một cái nhân sinh quan phản
tiến bộ của bọn quan lại, địa chủ tiêu dao hưởng lạc, bất lực trước nhiệm vụ
lịch sử… Nhân vật Vang bóng một thời của tôi tiêu biểu đầy đủ cho tư
tưởng phong kiến, địa chủ, quan liêu…
Sau cùng Nguyễn hứa hẹn:
“Tôi quan tâm từ nay sáng tác vì quyền lợi dân cày… Tôi phấn khởi đứng
về phía bần cố nông mà thận trọng và cố gắng thể hiện cái tâm hồn sáng lên
của dân cày có Đảng lãnh đạo.” (Việt Nam máu lửa, Nghiêm Kế Tổ)
Đó, đó. Nguyễn Tuân một văn tài lỗi lạc của nền văn học Việt Nam đã
quyết liệt với chính mình bởi lý do rất đơn giản rằng, Nguyễn Tuân chỉ là
một nghệ sĩ theo đúng nghĩa chữ, là cánh chim giang hồ, nơi nào đẹp, vừa ý
vội hạ cánh hót chơi vì vậy, người đọc mới có dịp đọc lại văn phong của
Nguyễn trong bài tuỳ bút "Phở" đăng ở tạp chí Văn nghệ xuất bản tại Hà
Nội 13 năm trước. Và vì tình cờ, kẻ viết được đọc một bút ký của Nguyễn
viết về Quốc lộ 1 trên đường thăm Bến Hải. Lẽ dĩ nhiên, “đoàn thể đã sửa
chữa” cho Nguyễn nhiều, rất nhiều, nên đọc Nguyễn mà tôi tưởng như đọc
văn của người khác. Nhận định về Nguyễn Tuân, một bạn văn cho rằng,
Nguyễn quả có văn tài, văn phong, nhưng Nguyễn không phải là nhà văn tư
tưởng. Điều này có lẽ đúng chăng?
Sau khi viết xong bài về Nguyễn Tuân, tôi được tin Nguyễn đã mất tại Hà
Nội năm 1969 [1] . Cái chết của Nguyễn Tuân thực đẹp, nếu câu chuyện
sau đây được coi là đúng sự thực: Nguyễn đang nằm điều trị tại Bệnh viện
Phú Doãn về bệnh chai gan do rượu mà ra. Một buổi có người bạn lại thăm,
Nguyễn kêu thèm rượu quá. Vì thương mến Nguyễn, người bạn tìm mua
được một chai Whisky đem lại ngay chiều hôm đó. Chờ đến tối, Nguyễn
