MƯỜI NGÀY - Trang 260

hãy xem xét tất cả từng phần một. Để chứng tỏ tôi trẻ tuổi và là triết gia thì
bộ mặt và việc học hành của, tôi là đủ. Gixipput và tôi cùng tuổi và đã cùng
theo một môn học hăng say ngang nhau. Cũng không thể cãi được anh ta là
người Aten, và tôi là người La Mã. Song, nếu bàn cãi về quang vinh của hai
quốc gia, tôi sẽ nói La mã thì tự do, Aten chịu cống hiến; La Mã chỉ huy
thiên hạ, và Aten tuân lệnh La Mã; La Mã nổi danh về binh lực, chính thể
và văn học, và Aten chỉ rạng rỡ về lợi điểm sau cùng này thôi. Mặc dù ở
đây tôi là một học sinh thường thôi, nhưng xin các vị biết cho rằng tôi
không phải sinh ra trong đám dân thấp hèn. Các nhà tôi ở, các quảng trường
công cộng, đều trang trí bằng tượng ông cha chúng ta; và, nếu các vị đọc sử
ký của chúng tôi, các vị sẽ thầy dòng họ Canhtut thường được nhận những
vinh dự khải hoàn, và con cháu của họ, cho đến tôi, không những không
làm giảm chút nào thanh danh của họ tôi, mà đã chỉ đem thân rạng rỡ mới
lại cho nó. Tôi sẽ khoe khoang về của cải của tôi; nếu tôi không nhớ rằng
sự nghèo khó cao quý xưa kia đã là phần dành cho các anh hùng La Mã
song, nếu sự không hiểu biết mù quáng nó của quần chúng cho tôi. Tôi cảm
biết rằng Gixipput là người đồng hương của các vị thì anh trở thành bà con
thông gia sẽ là điều thích thú cho các vị. Nhưng tôi sẽ kém hữu ích cho các
vị ở La Mã hơn anh ta có thể hữu ích cho các vị ở Aten chăng? Ở chốn kinh
kỳ của thiên hạ, tôi sẽ là một người bạn thân mau mắn và tích cực, một
người che chở và một chỗ nương tựa cho công việc riêng và chung của các
vị. Vậy tôi kết luận về tất cả các điều đó rằng không thể không công nhận,
mà không bất công hay không mù quáng, rằng Gixipput gã hành động khôn
ngoan hơn các vị có thể làm. Tôi còn kết luận nữa rằng Xôphrôni đích thực
đã kết hôn vì nàng là vợ của Titut Canhtut Fuylviut, người dòng dõi quý tộc
lâu đời giàu có vô biên, công dân thành La Mã và bạn thân của Gixipput.
Ai lấy thế làm lạ, lẩm bẩm và than phiền, là tuyệt đối không biết gì về lịch
sử. Có thể có người muốn nói thế này thế nọ, không phải về sự việc mà về
hình thức chăng? Họ thấy Xôphrôni trở thành vợ tôi một cách giấu giếm,
không có ý kiến, có lời khuyên bảo của mẹ cha, là ít đoan chính chăng?
Vậy đó là một điều hiếm có và đáng lạ đến thế ư? Tôi sẽ không nêu thí dụ
của nhiều người đàn bà đã chọn lựa chồng trái ý muốn hẳn hoi của mẹ cha,