Các nhà khảo cổ học, ngôn ngữ học nước ngoài dùng nhiều biện pháp
nghiên cứu, như phân tích xương sọ, cách ăn mặc, so sánh ngôn ngữ,
nghiên cứu về văn hoá mai táng, phân tích huyết dịch, DNA, đều nói người
Tân Cương là người châu Âu. Trên thực tế, Albert von Le coq, người Đức
và các nhà thám hiểm châu Âu khác đều bị các bích họa tại Qui Tư lôi
cuốn, có thể vì thấy dáng dấp người trong bích họa giống hệt nên họ cho là
đã tìm thấy được tổ tiên mình xa xưa. Thậm chí nhà Đông phương học
người Pháp René Grousset đã từng nói: “Nghĩ xem, tại đây, chúng tôi đã
tận mắt nhìn thấy những đại biểu cuối cùng của dân tộc Ấn - Âu, họ không
khác biệt chúng ta. Trên lịch sử, không cảnh nào khiến người ta cảm động
như ở đây.”
Những người tộc châu Âu này đến sa mạc Taklamakan vào năm 2000
trước Công nguyên, và họ trở thành những cư dân có mặt sớm nhất tại vùng
đất này. Tại sao họ lại xa quê đến vùng hoang dã không một bóng người
này? Và tại sao họ lại bị tiêu diệt vào thế kỷ thứ X? Chúng tôi cũng không
rõ lắm. Nhiều người cho rằng người Qui Tư trên bích họa là hậu duệ của
tộc châu Âu, đều nói tiếng Tocharian. Còn tộc Hồi mãi thế kỷ thứ IX mới
đến đây. Có thể Salim nói đúng, tộc Hồi có thể kết hợp với cư dân sớm nhất
tại Taklamakan - tại Tân Cương, nhiều người tóc vàng mắt xanh. Trên thực
tế, về tộc Qui Tư nho nhã, thành tín Phật giáo, để lại ấn tượng sâu sắc cho
ngài Huyền Trang đến nay vẫn là câu hỏi.
Tham quan xong khu Thạch động Kezier, người bạn đề nghị chúng tôi đi
tham quan khu Thiên Phật động Kumutura cách đó 25 km. Thạch động nơi
đó rất nhiều, đáng để xem nhưng ít du khách. Vì có việc nên anh không thể
cùng chúng tôi đến đó. Salim hẹn gặp lại anh tại Korla. Nhờ sự giúp đỡ
nhiệt tình của anh, tôi mới có chút cảm giác năm xưa của ngài Huyền
Trang, tôi rất cảm kích.
Để đến Thiên Phật động Kumutura, chúng tôi đi dọc bờ hồ Weigan nửa
tiếng, thì thấy một nhà chứa nước lớn, có tường chắn. Từ trong nhà bước ra
một thanh niên tộc Hán, chúng tôi tới hỏi đường. Không ngờ anh ta nói:
“Đừng phí công vô ích, nơi đó chẳng có gì cả! Chúng tôi phải đóng cửa nhà
