Mặt trời từ hành lang lầu một rọi qua khung cửa kiếng, chiếu vào những
pho tượng thần Ấn Độ đẹp và trang nghiêm như thần Siva, thần Ganesha
đầu voi, thần bảo hộ Vishnu. Những pho tượng này được điêu khắc từ đá
hoa cương, nham thạch hồng, phong cách dị thường, thật là kì diệu. Tôi bị
pho tượng Dạ Xoa - nữ thần sinh dục cuốn hút, trên thân tượng toát ra toàn
bộ vẻ quyến rũ của phái nữ. Thần thái, sức sống, vẻ đẹp của tượng khiến tôi
tán thán không thôi, tôi không thể nhìn thấy trong nghệ thuật Trung Quốc.
Lầu một, lầu hai của Viện bảo tàng trưng bày nhiều tượng Phật, tượng
điêu khắc và tranh, không khí yên tĩnh, đem đến cái nhìn mới khi so sánh
với các tượng thần Ấn Độ dưới lầu. Các tượng Phật và Bồ tát nhỏ hơn một
chút, dường như muốn nói với chúng ta: các vị cũng là người, không phải
thần. Tôi không cần ngưỡng vọng, khi ngắm nhìn các tượng, tôi nhận thấy
cảm giác an toàn từ ánh mắt hiền từ của chúng.
Dưới ánh đèn ấm áp, các pho tượng thật sống động. Nhìn tượng, tôi thật
khó tin cách đây 150 năm, người Ấn và người phương Tây còn chưa biết
đức Phật là ai. Francis Wilford vào đầu thế kỷ XIX từng viết: “Phật là bậc
hiền giả, hay một anh hùng? Ông là người sáng tạo của vùng thực dân, hay
là hóa thân của toàn vùng thực dân? Ông là người da đen hay da trắng?
Chúng ta có thể khẳng định ông không phải là người Ai Cập mà là người
Aryan.” Mãi đến năm 1942, trong Đại bất liệt đảo bách khoa toàn thư lúc
định nghĩa về Phật giáo, còn cho đức Phật là “một trong hai hóa thân của
thần bảo hộ Vishnu”, sự không hiểu biết này khiến người ta kinh ngạc. Phật
giáo có lịch sử sớm hơn cả Cơ Đốc giáo và Hồi giáo, ngự trị tại Ấn hơn
ngàn năm; toàn châu Á đều tín ngưỡng Phật giáo, thậm chí ngay cả nhân
vật cường bạo nhất trong lịch sử - Thành Cát Tư Hãn cũng hoằng dương
Phật giáo tại đế quốc mình; các giáo sĩ Thiên chúa khi truyền giáo tại Nhật
Bản, Trung Quốc cũng đều tiếp xúc qua Phật giáo, sau đó đem những gì
mới phát hiện kể lại cho những người hiếu kỳ phương Tây.
Có hai sự kiện khiến toàn thế giới chấn động: một là ngay tại quê hương
của Phật đà, mọi người lại không hề biết về lai lịch của ngài, giống như tại
Trung Quốc người dân không biết Khổng Tử là ai. Sự kiện kia cũng khiến
