Trang: “Chúng tôi không thể nào diễn tả hết tầm quan trọng của ngài. Lịch
sử trung thế kỷ của Ấn Độ là tấm màn đen, chỉ có ngài là ánh quang minh.”
Trời tối dần, Viện bảo tàng sắp đóng cửa. Chúng tôi bước ra, đi tản bộ
trong cái lạnh của mùa đông New Delhi. Đường phố đã lên đèn, ánh sáng
xuyên qua những tàn lá rậm chiếu loang lổ xuống mặt đường, bóng cây
càng rõ. Tôi cảm thấy lạnh. Tuy lần đầu gặp mặt, nhưng tôi có cảm tình với
tiến sĩ Agrawal - có thể ngài Huyền Trang đã khiến chúng tôi thành tri kỷ.
Ông rất sùng bái vị cao tăng Trung Quốc này. Đứng bên ngoài Viện bảo
tàng, ông nói với tôi: “Chúng tôi vô cùng cảm kích đại sư Huyền Trang.
Trong những người Trung Quốc xưa cũng như nay, duy nhất chỉ có ngài
chân chính hiểu rõ Ấn Độ, về địa lý, về tinh thần và ngay cả linh hồn. Cô
có thể nói ngài là một thành viên của chúng tôi, thế nhưng không chỉ có vậy
- ngài đã đem đến cho chúng tôi một thế giới khác, một món ăn tinh thần
mới.”
Sau khi tạm biệt, tôi một mình đi trên con đường rộng, trong đầu đầy
những nội dung của cuộc nói chuyện lúc chiều. Tôi không hề nghĩ rằng
ngài Huyền Trang quan trọng đối với Ấn Độ như vậy, mãi đến hôm nay, đã
hơn 1300 năm, ngài vẫn chiếm địa vị tối cao trong lòng người dân Ấn, hơn
cả sự tôn kính của chúng tôi đối với ngài. Ấn Độ không thể tìm đâu ra một
sứ giả văn hóa thích hợp như ngài Huyền Trang. Không thể nghi ngờ về sự
khác biệt lớn giữa hai dân tộc Trung - Ấn. Thế nhưng, những gì mà ngài
Huyền Trang đã làm cũng giống thi nhân vĩ đại Ấn Độ - Tagore - người
được giải nobel văn học vào năm 1924, đã nói với tín chúng Trung Quốc:
“Hãy để cho trời đất thông nhau, hãy để chúng ta đoàn kết lại với nhau,
chúng ta không nên chia cắt, từ sự chia rẽ chúng ta hãy đoàn kết. Sự chia rẽ
không thể triệt tiêu, nếu không có chúng thì cuộc sống cũng trở nên tẻ nhạt.
Nhân loại nên trong sự bảo vệ đặc tính riêng của mình mà đoàn kết lại với
nhau. Chúng ta không mong cầu không có nóng giận, nhưng mong cầu sự
đoàn kết.”
Tôi cảm thấy chuyến đi Ấn bắt đầu có ý nghĩa, hơn nữa tôi càng rõ hơn
mục đích khi đến đây. Tôi càng hiểu ngài Huyền Trang thêm, vì sao ngài
