“cái tôi” là cái gì? Đức Phật đã tự hỏi mình dưới cây bồ đề. Thật có cái tôi
vĩnh hằng bất biến không? Từ khi sinh đến lúc chết, thân thể chúng ta luôn
biến đổi, như vậy thì không có cái tôi vĩnh hằng. Cho đến bộ não, con tim
của chúng ta cũng thiên biến vạn hóa. Cái ngày hôm qua cho là chân lý,
hôm nay có thể cho là hoang đường. Hôm nay cho là bạn, ngày mai trở
thành thù; hiện tại thích nó, nhưng có thể qua một thời gian thì lại ghét bỏ.
Vì thế không có gì là vĩnh hằng. Nhưng chúng ta luôn chấp “cái tôi”. Kết
quả là gì? Là phiền não.
Nếu như chúng ta đối đãi bình đẳng với mọi người, đây cũng chính là vô
phân biệt của Phật giáo, chúng ta sẽ không phiền não, cũng chính là tự do
chân chính. Trong cuộc sống của mọi người chúng ta, rất hiếm khi chúng ta
có được khoái lạc tự do này. Có lúc đối diện với công việc và một vài
người, chúng ta nên xả bỏ, chúng ta sẽ thấy nhẹ nhàng, thư giãn. Kỳ thật đó
là một trạng thái vô ngã, không có sự phân biệt, nếu chúng ta ý thức thực
hiện - trong Phật giáo gọi là tu hành - chúng ta sẽ ít phiền não, nhiều an lạc.
Nói thì dễ nhưng làm rất khó. Đặc biệt khi lợi ích của chúng ta bị xâm
phạm, thì chúng ta sẽ bị “Cái tôi” ràng buộc.”
Anh ngừng lại xem phản ứng của tôi. Khi biết lời nói của mình không
phải “đàn gảy tai trâu”, liền nói tiếp: “Con đường giác ngộ rất dài, đầy mâu
thuẫn và đau khổ, hơn nữa không ai thay thế chúng ta đi. Chúng ta học
những gì liên quan với tri thức Phật giáo, và sự chỉ điểm của cao tăng đại
đức, chỉ là chỉ rõ phương hướng cho chúng ta. Sau cùng chỉ có chúng ta tự
mình thực hành, dùng tâm thể nghiệm cái an lạc tự do này, mới có thể chân
chính đạt được giác ngộ.”
Lời của Andrew tuy tôi không hiểu hoàn toàn nhưng giải đáp rất nhiều
thắc mắc trong lòng tôi. Đặc biệt khi anh phân tích tự ngã, như thế nào tu
tập tự ngã đạt đến giác ngộ, khiến tôi có một tri thức mới về Phật giáo, lấy
nỗ lực tự ngã làm căn bản Phật giáo dường như hoàn toàn khác hẳn với
lòng tin Phật của ngoại tôi. Trong lòng ngoại, Phật và Bồ tát làm chủ hết
thảy. Ngoại tin rằng nếu làm như những gì Phật dạy trong kinh, nhất tâm
niệm Phật, làm nhiều việc thiện, thì sẽ không còn lo lắng gì. Ngoại ngày
