MUÔN DẶM KHÔNG MÂY - Trang 21

dục độc đáo “một đối một.” Mỗi tuần một lần, vị giáo sư hướng dẫn của tôi
đều đưa ra một đề tài và những sách tham khảo có liên quan cho tôi. Trong
thư Viện có lịch sử hơn 500 - 600 năm, tôi khổ công đọc ba, bốn ngày, sau
đó viết một bài luận, nêu ra cái đúng, cái sai và quan điểm của chính mình.
Bài giao xong, giáo sư mời tôi lên văn phòng, trong khi uống trà, y như một
bác sĩ lão luyện trong nghề, ông chỉ nhìn thoáng qua đã thấy ngay những
chỗ sai trong bài của tôi và chỉ ra: nào là luận điểm không rõ, luận cứ
không đủ, luận chứng không chặt chẽ; tại đây, cái không tưởng, liên tưởng
và giả thiết của người Bắc Đại không còn chỗ đứng. Thật vậy, số liệu, tư
biện là con đường duy nhất để bảo vệ thành công. Trong thời gian ngắn hai
năm, sau vài trăm bài luận, tôi học được cách tư duy độc lập, tư tưởng đã
được chắp thêm đôi cánh. Đối diện với nhiều vấn đề phức tạp, làm sao để
lột tả ngụy - chân, đã trở thành công cụ hữu dụng suốt đời tôi. Tôi nhớ rất
rõ tiết học đầu tiên. Tôi học về quan hệ quốc tế, bài thứ nhất có đề tài là
“Nguyên nhân của Chiến tranh thế giới thứ nhất.” Cầm đề chọn trong tay,
tôi vênh vênh tự đắc. Đề thật dễ, vì hồi còn ở Bắc Đại, chúng tôi đã từng
học qua lý luận của Lê-nin, như hai đế quốc Anh, Pháp không chịu phân
thuộc địa của họ cho đế quốc Đức, đó là lý do phát sinh phong trào dân tộc
công nghiệp hóa, kết quả đưa đến cuộc thế chiến tàn khốc trong lịch sử
nhân loại. Nghe thì có vẻ hợp lý, nhưng khi đọc những tài liệu giáo sư cung
cấp, tôi càng trở nên mơ hồ. Có tài liệu ghi chép dân Anh vốn không muốn
tham gia cuộc chiến; có nơi nói người Đức đã phán đoán sai lầm, họ tưởng
rằng tự mình có thể độc hành, không biết rằng Anh - Pháp cũng tham dự
vào - giống như Saddam xâm lược Kuwait, căn bản không hề nghĩ rằng Mỹ
sẽ đánh vùng Vịnh của mình. Có thuyết nói người Đức vốn không muốn
thuộc địa của Anh - Pháp, mà chỉ muốn sự thừa nhận của xã hội quốc tế,
thuộc địa chỉ là một hình thức công nhận chứ không phải là mục đích cuối
cùng. Mỗi quan điểm đều có chứng cứ, cho thấy quan điểm của Lê-nin
dường như không toàn diện. Không còn cách nào, tôi chỉ còn cách học vẹt,
liệt kê tất cả. Đến tận giờ tôi vẫn còn lưu giữ lời bình của giáo sư: “Càng
học càng giỏi, thầy tin rằng thầy trò ta sẽ không thất vọng.”