năm viện tu đạo, do đệ tử ông trụ trì. Đối với các tín đồ Ấn giáo, đây là nơi
thần thánh nhất, các vị tế tự nơi đây cũng là lãnh tụ tín ngưỡng Ấn Độ giáo.
Tôi muốn đi tham quan đền Kamakshi. Người dân nói Shankaracharya tạ
thế nơi này. Đền Kamakshi không quá xưa, chỉ mới 300 - 400 năm lịch sử,
nhưng không đâu có thể bì. Các hình điêu khắc giản dị nhưng tinh xảo. Một
nhóm tín đồ đang dùng vòng hoa, kẹo, đèn cầy cúng. Lúc tôi đang nhìn, thì
một vị tế tự mặc đồ vàng đi lại, miệng mỉm cười. Tôi hỏi ông có biết tiếng
Anh không? “Khi chưa làm tế tự, tôi đã học qua ngành văn học Anh”- ông
nói với giọng trầm, thấp, thường có nơi các vị tế tự, khiến người nghe dễ
cảm tình. Tôi hỏi ông có phải Shankaracharya đã tạ thế nơi đây. “Tôi nghĩ
có lẽ vậy, có người nói ông qua đời tại Jharkand trên Hy Mã Lạp Sơn,
nhưng cô có thể nói ông luôn tồn tại mọi nơi” - chỉ về những người triều
thánh, ông nói: “Đó là những cống hiến chân chính của ông. Ông là một
nhà triết học vĩ đại, nhưng triết học không mang đến cho ông nhiều tín đồ
như vậy. Ông nói với mọi người: Kiền thành sẽ giúp giải thoát. Như trong
“Áo Nghĩa Thư” nói: chỉ có chính chúng ta mới tìm được vật chúng ta cần
tìm.”
Ngay cả tôi cũng nhận ra sự khiêu chiến của ông vào lúc bấy giờ! Chắc
chắn những Bà La Môn tế tự rất hận ông khi đó.
“Các đối thủ Bà La Môn gọi ông là Phật giáo đồ ngụy trang. Nhưng mục
đích của ông là muốn mở rộng cánh cửa tôn giáo cho mọi người.”- vị tế tự
nói - “Giai cấp thượng đẳng Bà La Môn vẫn là vị thầy hướng dẫn tinh thần.
Nhưng họ không thể giống như tín ngưỡng độc lập trước kia. Dù thuộc
đẳng cấp nào, mọi người đều có thể giải thoát, Shankaracharya chính là vị
cứu tinh của họ.”
Shankaracharya được xem là người có cống hiến lớn nhất trong sự
nghiệp thống nhất Ấn Độ giáo. Đặc biệt tại Nam Ấn, nơi giai cấp hạ đẳng
có được tín ngưỡng, không còn bị cự tuyệt ngoài cửa. Phật giáo bị yếu thế,
từ đây không còn hưng thịnh. Thêm nữa 400 năm sau, những người
Afghanistan xâm lược tiến vào tiêu diệt triệt để Phật giáo ở Ấn. Không còn
tồn tại ngôi chùa nào ở phương Bắc, không pho tượng Phật nào lại không bị
