hội Ấn, cũng như những nhà tu khổ hạnh, những biểu hiện sinh động của
họ cho tôi một cảm giác chưa từng có. Lần theo dấu vết ngài đến Ấn Độ,
tuy khắp nơi phát hiện nhiều di tích, truyền thuyết và cũng bị chúng tác
động, nhưng tôi cảm thấy như là xem trăng dưới nước. Chỉ tại Ajanta, tôi
đã tìm thấy được xã hội Ấn Độ chính mắt ngài Huyền Trang chứng kiến và
mô tả chân thật như vậy!
Bích họa đẹp nhất tại Ajanta là hai bức hình Bồ tát trong động số một,
đặc biệt là tượng Bồ tát bán thân, tay cầm hoa sen xanh. Ajanta là nơi nổi
tiếng về nghệ thuật hội họa và điêu khắc của Ấn Độ cổ đại, bức họa này là
tác phẩm độc đáo. Đầu tượng hơi nghiêng, khuôn mặt hiền hoà, bình thản
dường như đang lắng nghe bạn, cùng chia sớt nỗi lo của bạn. Nhìn ngài,
bạn sẽ không thấy cô đơn, cặp mắt đầy tình thương, miệng hé mở không
biết đã phát ra bao lời an ủi. Đứng trước tượng tôi không muốn rời, có thể
tôi biết rằng từ đây về sau sẽ không có cặp mắt nào quan tâm tới tôi như
vậy.
Tôi thật khó nghĩ, ngài Huyền Trang rời nơi này không lâu, do sửa
đường gần Ajanta, hoạt động đục thạch khu bị ngưng. Theo sự mai một của
Phật giáo, Ajanta bị che khuất trong rừng rậm nhiệt đới, mất hút trong lịch
sử cũng như trong ký ức mọi người, mãi đến năm 1819, một viên quan
người Anh đi săn, nhìn thấy một con hổ vào rừng sâu xuyên qua động, liền
lần theo dấu vết. Phát hiện trước mắt khiến ông kinh ngạc. Nền văn minh
thất lạc lại tái thế. Khi các nhà khảo cổ học người Anh đi kiểm chứng lịch
sử Ajanta, họ phát hiện ghi chép duy nhất liên quan thánh địa nghệ thuật
Phật giáo này là của một vị tăng Trung Quốc.
Từ Ajanta, ngài Huyền Trang đi lên hướng bắc, quyết tâm tìm hiểu từng
vùng đất Ấn, tìm cầu và học đạo với các cao tăng. Ngài đi thẳng đến
thượng nguồn của sông Ấn Độ, nay thuộc một vùng của Pakistan.
Tôi quyết định không đi tiếp, chặng đường còn lại không đâu đẹp bằng
Ajanta, và cũng không tiếp cận được linh hồn tôi như pho tượng Bồ tát cầm
hoa sen xanh này. Đã qua nhiều biến đổi của thời gian, theo ghi chép trong
Đại Đường Tây Vực ký, tôi biết những gì tinh xảo nhất trong chuyến tây
