nguyện Bồ tát Quan Âm như ngài Huyền Trang. Có lẽ tôi nên thắp nhang
khấn nguyện ngài Huyền Trang trợ giúp - năm xưa, nhà thám hiểm Stein -
người Anh do nhắc tên ngài mà vào được khu bảo tàng thạch động.
Tháng 3/1907, ông Stein đến Đôn Hoàng, đây là lần thứ hai ông thám
hiểm Tây Bộ Trung Quốc, ông không ngờ khu Mạc Cao đã đem lại tầm
quan trọng nhất trong cuộc đời khảo cổ của mình. Trước đây ông đã nghe
một nhà thám hiểm người Hungari kể về Đôn Hoàng, ông muốn trở lại ốc
đảo bổ sung lương thực và quay lại sa mạc tiếp tục đến đài phóng hỏa
Trường Thành của nhà Hán ngoài thành Đôn Hoàng.
Stein đến Mạc Cao không bao lâu thì nghe nói trong một hang động phát
hiện số lượng lớn kinh cuộn cổ. Người quản lý khu Mạc Cao là một đạo sĩ
họ Vương. Ông sinh tại Hồ Bắc, do nạn đói mà ông lưu lạc đến phương
bắc, sau đó tòng quân. Do kỷ luật nghiêm khắc của quân đội, ông không
kham nổi nên làm đạo sĩ. Vân du khắp nơi, cuối cùng ông tới Mạc Cao.
Mặc dù đây là lãnh địa của Phật giáo, nhưng ông rất cảm kích, quyết định
dùng quãng đời còn lại ở lại tu sửa những khu bị hư hoại. Sau khi thường
trú tại một ngôi chùa lụp xụp, ông đi khắp xóm làng quyên tiền sao chép
kinh, tu sửa khu động bị cát lấp. Một ngày nọ, sau khi chỉnh lý khu số 16,
người sao chép kinh phát hiện bức tường bị rỗng. Ông Vương liền phá
tường, bên trong từng đống kinh cuộn hiện ra khiến mọi người kinh ngạc.
Đây chính là bảo tàng Đôn Hoàng mà Stein nghe nói.
Mới gặp, Stein nhận thấy rất khó đối phó với ông Vương. Đây là con
người cổ quái, thấy người lạ tuy rụt rè, nhưng cặp mắt lanh lợi khó lường.
Biết rằng không thể dùng tiền thương lượng, Stein liền nghĩ đến ngài
Huyền Trang. “Tại Trung Quốc, chỉ cần nhắc tên ngài Huyền Trang, đối
phương bất luận là học giả hay người không biết chữ cũng vui lòng trò
chuyện cùng bạn”- đây là lời báo cáo của Stein trong Tây Vực khảo cổ đồ
ký. Tuy không chắc chắn, nhưng Stein vẫn quyết định thử. Ông kể lại: “Tôi
kể cho Vương đạo sĩ về sự sùng bái ngài Huyền Trang của mình. Vì lần
theo dấu vết ngài, tôi đã vượt qua núi cao, sa mạc khô cằn như thế nào để
đến được những thánh tích mà ngài Huyền Trang từng mô tả. Tuy tiếng
